Ngược lại, ông P.V.B (65 tuổi, Đồng Nai) bắt đầu tập thể dục sau khoảng vài tháng được chẩn đoán suy tim. Ông cho biết ngoài việc uống thuốc và tái khám định kỳ, ông hy vọng việc rèn luyện giúp ông thư thái đầu óc. Tuy nhiên, ông cũng tâm sự chỉ tập theo cảm tính, không được ai hướng dẫn. "Khi nào thấy hơi mệt thì tôi dừng, chắc chỉ khoảng 10-15 phút nhưng vẫn cố", ông B. nói.

Theo bác sĩ Võ Thị Tám, Khoa Nội tim mạch, Bệnh viện Lê Văn Thịnh (TP.HCM), chương trình phục hồi chức năng tim mạch có trên thế giới từ rất lâu nhưng người bệnh suy tim tiếp cận còn hạn chế. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy chỉ khoảng 10% bệnh nhân suy tim được tập luyện phục hồi chức năng. Số còn lại không được hướng dẫn, không được tiếp cận hoặc không biết đến việc tập luyện này.

Bác sĩ tư vấn cho bệnh nhân suy tim và người nhà về dinh dưỡng, sinh hoạt và dùng thuốc. 

Tại Việt Nam, việc tập phục hồi chức năng suy tim vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Theo bác sĩ Tám, nếu tập luyện hàng ngày ở cường độ vừa phải trong 30-45 phút mỗi buổi tập, người bệnh suy tim sẽ giảm lo lắng, trầm cảm; giảm khó thở, giảm cholesterol, đường máu; giảm số lần tái khám, nằm viện và tử vong.

"Mặc dù rất nhiều lợi ích cho bệnh nhân suy tim nhưng việc triển khai vẫn còn hạn chế. Ở Bệnh viện Lê Văn Thịnh, từ khi có chương trình quản lý suy tim chúng tôi cũng có cơ hội và điều kiện để hướng dẫn người bệnh các bài tập tại nhà phù hợp", bác sĩ Tám nói. 

Tại Bệnh viện Lê Văn Thịnh, trước khi có chương trình quản lý suy tim, tỷ lệ tái khám của người bệnh là dưới 40%. Bệnh nhân suy tim hoàn toàn không có kiến thức về tập luyện. Đến khi có phòng khám suy tim riêng biệt, người bệnh được bác sĩ và điều dưỡng chuyên sâu tiếp cận và tư vấn, phổ cập kiến thức. Đồng thời, các câu lạc bộ bệnh nhân suy tim cũng tăng được tính kết nối giữa người bệnh và bác sĩ. 

Các bác sĩ lưu ý, việc tập luyện phục hồi chức năng với bệnh nhân suy tim nên ở cường độ vừa phải. Nếu tập ở cường độ quá cao sẽ gây ra tai biến nhưng ở cường độ quá thấp sẽ không đạt được lợi ích. Người bệnh có thể dựa vào khả năng nói chuyện để đánh giá cường độ tối ưu.

"Ví dụ người bệnh đang đi bộ mà nói chuyện đứt hơi, ngắt quãng nghĩa là đang tập luyện quá sức và cần giảm cường độ. Nếu vừa tập và vẫn nói chuyện bình thường được, nghĩa là tập luyện vừa phải", bác sĩ nói.

Trong khi tập, bệnh nhân suy tim cần ngưng lại ngay nếu có các tình trạng như đau bất kể vị trí nào trên cơ thể; khó thở nhiều, mệt; đánh trống ngực; chóng mặt nhiều; buồn nôn; toát mồ hôi lạnh.

Các bài tập luyện sẽ do bác sĩ trực tiếp hướng dẫn và người bệnh có thể thực hiện tại nhà, phù hợp với thể trạng và bệnh lý của mình.

Ngoài ra, bác sĩ Tám cho biết tuỳ mức độ suy tim mà người bệnh nên thực hiện các hoạt động hàng ngày khác nhau. Trong đó, bệnh nhân suy tim độ 1 không cần hạn chế bất kỳ hoạt động thể lực thông thường. Tuy nhiên, người bệnh không nên hoạt động gắng sức với cường độ cao hoặc trong thời gian dài, như tập tạ nặng, chạy nước rút, chạy marathon.

Người bệnh suy tim độ 2 nên duy trì hoạt động ở cường độ vừa như: ăn uống, tắm rửa, vệ sinh cá nhân, làm việc nhà, nấu ăn, đi bộ vận tốc từ 5-7km/h. Người bệnh có thể quan hệ tình dục, leo cầu thang thấp 1- 2 lầu, mang vật nặng vài kg.

Người bệnh suy tim độ 3 nên duy trì hoạt động ở cường độ thấp như ăn uống, thay quần áo, tắm rửa, vệ sinh cá nhân,
làm việc nhà, nấu ăn, đi bộ với vận tốc dưới 5km/h. Ở độ suy tim này, người bệnh phải hạn chế quan hệ tình dục vì đó là hoạt động gắng sức, hạn chế leo cầu thang, mang xách hay làm việc nặng.

Bên cạnh việc tập luyện phù hợp, bác sĩ Nguyễn Tất Đạt, Khoa Nội tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy cho hay người bệnh suy tim cần suy trì một lối sống đúng đắn: duy trì cân nặng lý tưởng, vứt bỏ mọi căng thẳng lo âu, nói không với thuốc lá, bỏ rượu bia, ăn giảm muối....

Ở bệnh nhân suy tim việc theo dõi cân nặng mỗi ngày rất quan trọng. Thời điểm cân thích hợp: buổi sáng trước khi ăn, sau khi đã đi vệ sinh. Nếu thấy tăng cân trên 1-1,5kg/ngày hoặc trên 2,5kg/tuần thì cần báo với bác sĩ.

Theo Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 Lý Văn Chiêu, Phó giám đốc Trung tâm tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy, suy tim là một hội chứng lâm sàng phức tạp, là hậu quả sau cùng của nhiều bệnh lý tim mạch chuyển hóa: tăng huyết áp, bệnh tim thiếu máu cục bộ, đái tháo đường, bệnh thận mạn, bệnh van tim, bệnh tim bẩm sinh, bệnh cơ tim….

Hiện nay, số lượng bệnh nhân mắc bệnh suy tim không ngừng gia tăng. Ước tỉnh tỷ lệ mắc suy tim hiện tại trên toàn cầu là 2,4% dân số. Theo một báo cáo từ năm 2010, chi phí điều trị dành cho bệnh nhân suy tim vào khoảng 108 tỷ USD (60% chi phí trong đó là do nằm viện).

Nữ bệnh nhân trong thời gian điều trị tại bệnh viện 

May mắn được cấp cứu kịp thời, sau 15 ngày điều trị tích cực, nữ bệnh nhân đã tỉnh táo, tự đi lại vận động được nhưng sẽ cần tiếp tục tập phục hồi chức năng.

BS Phạm Văn Cường, Trung tâm Đột quỵ não cho biết, những năm gần đây, tỉ lệ người trẻ bị đột quỵ não ngày càng nhiều.

Theo Tổ chức Đột quỵ Hoa Kỳ năm 2019, số lượng bệnh nhân đột quỵ ở những người trẻ đã tăng hơn 44% trong 10 năm gần đây, và khoảng 15% bệnh nhân đột quỵ mỗi năm có độ tuổi từ 18 - 50.

Tại Việt Nam, tỉ lệ đột quỵ ở người trẻ chiếm khoảng 2% mỗi năm, trong đó nam giới cao gấp 4 lần nữ. Tại Bệnh viện 108, từng điều trị trường hợp bị đột quỵ não khi mới 12 tuổi và nhiều ca khác trong độ tuổi thanh thiếu niên.

Theo BS Cường, có 3 nhóm nguyên nhân chính khiến người trẻ bị đột quỵ:

Thứ nhất, do bệnh lý dị dạng mạch máu não. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên đột quỵ chảy não ở những người trẻ.

Sự phát triển bất thường của mạch máu não có thể gây nên những túi phình – với thành mạch máu mỏng, là nguyên nhân có thể gây xuất huyết não. Hoặc mạch máu có thể bị bóc tách gây hẹp, tắc mạch – nhồi máu não.

Hiện tại là chưa có biện pháp hiệu quả để dự phòng dị dạng mạch não. Tuy nhiên những bất thường này có thể phát hiện sớm qua chụp cắt lớp vi tính tương phản mạch máu não, hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu não.

Thứ 2,do tăng huyết áp, đái tháo đường: Khoảng 30% bệnh nhân đột quỵ trẻ có liên quan đến đái tháo đường và 10% bị tăng huyết áp.

Đặc biệt với khu vực Đông Nam Á, tỉ lệ bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não trẻ tuổi có đái tháo đường lên tới 54,8%. Tại Việt Nam, đang có sự gia tăng nhanh bệnh tiểu đường ở người trẻ, thậm chí trẻ em 9 -13 tuổi đã mắc bệnh.

Thứ 3, do lối sống không lành mạnh bao gồm lạm dụng rượu bia, hút thuốc, lười vận động, béo phì…

Hình ảnh chảy máu não vùng thái dương của nữ bệnh nhân 

Trong đó khoảng 50% bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi có hút thuốc lá, những nghiên cứu mới nhất cho thấy có sự tương quan giữa số lượng thuốc hút mỗi ngày và nguy cơ đột quỵ não.

Thuốc lá có chứa khoảng 7.000 chất độc hóa học, sau khi vào máu, phổi làm thay đổi và phá hủy các tế bào trong cơ thể, từ đó làm tăng nguy cơ vữa xơ, tổn thương mạch máu não.

Còn với béo phì, có khoảng 10% bệnh nhân trẻ đột quỵ mắc căn bệnh này và khoảng 50-60% bệnh nhân có liên quan đến rối loạn chuyển hoá mỡ mãu do thói quen ăn uống có hại sức khoẻ như ăn nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, lười vận động…

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người mắc đột quỵ não, khoảng 5 triệu người trong số đó tàn phế vĩnh viễn và 5 triệu người tử vong. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 230.000 ca mắc đột quỵ.

Dù là căn bệnh rất nhiều người mắc song hầu hết người trẻ thường chủ quan khi cho rằng bệnh chỉ gặp ở người cao tuổi, từ đó bỏ qua việc thăm khám sớm. Chỉ đến khi có biểu hiện bệnh lý đột quỵ như yếu, liệt tay chân, méo miệng, nói khó… mới đến viện, nếu qua giai đoạn vàng, việc điều trị rất hạn chế.

Do đó, BS Cường khuyến cáo, đột quỵ không chừa một ai, với người trẻ cần thiết lập thói quen sinh hoạt lành mạnh như: Tích cực vận động thể dục thể thao, hạn chế sử dụng thức ăn nhanh, các thực phẩm chế biến sẵn, nói không với thuốc lá, hạn chế bia rượu…

Những bệnh nhân đột quỵ chảy máu não trẻ tuổi, nếu không có tiền sử bệnh lý tăng huyết áp, rối loạn đông chảy máu cần được chụp mạch não để tìm nguyên nhân, tránh bỏ sót bệnh.

Thúy Hạnh

Người đàn ông khỏe mạnh đột quỵ do tắm nước lạnh sau khi tập thể dục

Sau khi tắm nước lạnh, anh Hưng thấy người bủn rủn, nôn nhưng gần nửa ngày sau mới đến viện. Bác sĩ chẩn đoán anh đã qua giai đoạn vàng điều trị đột quỵ.  

 Bệnh nhân thứ 2 là bà P.T.N, 68 tuổi ở Sơn La. Trước khi nhập viện, bà N. bị ngã ở chuồng lợn dẫn tới bầm tím, xây xát da nhưng không xử trí vết thương. Ba ngày sau đó, bà N. bị cứng hàm, khó há miệng, sốt cao, co giật toàn thân.

Bà N. được đưa vào cơ sở y tế địa phương, chẩn đoán mắc bệnh uốn ván. Tại đây, bà được mở khí quản cấp cứu, an thần, thở máy. Tuy nhiên, tình trạng sốt, co giật không thuyên giảm nên bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng an thần thở máy qua nội khí quản. Bà được chẩn đoán sốc nhiễm khuẩn, uốn ván toàn thể.

Uốn ván là bệnh nhiễm trùng - nhiễm độc do vi khuẩn Clostridium tetani gây nên. Vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua các vết thương dưới dạng nha bào. Các vết thương có thể nhỏ như gai đâm, đinh đâm, xước da, dập móng, ngoáy tai, xỉa răng, bấm lỗ tại… hoặc các vết thương to, rộng nhiều ngóc ngách gặp trong lao động, tai nạn giao thông, gãy xương hở, bỏng sâu… thậm chí có thể gặp khi nạo thai, sau mổ đường tiêu hóa, cắt trĩ, cắt rốn với dụng cụ nhiễm bẩn.

 Bệnh uốn ván gặp trên toàn cầu, ở mọi lứa tuổi, quanh năm, đặc biệt ở những quốc gia phát triển nông nghiệp, điều kiện vệ sinh kém. Bệnh uốn ván không có miễn dịch tự nhiên nên tất cả những người chưa được tiêm vắc xin phòng uốn ván đều có thể bị bệnh.

Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, bệnh có thể tiến triển nhanh sang tình trạng co cứng, co giật toàn thân, suy hô hấp, ngưng thở. Điều trị các ca uốn ván nặng cũng đòi hòi quá trình chăm sóc tích cực, thở máy kéo dài, nhiều biến chứng nguy hiểm. Hiện nay, cách thức phòng ngừa uốn ván tốt nhất vẫn là tiêm vắc xin dự phòng và xử lý đúng cách đối với các vết thương có nguy cơ nhiễm vi trùng uốn ván.