Nhiếp ảnh gia Đoàn Kỳ Thanh có một bộ ảnh về nghi thức "lên đồng" - tín ngưỡng dân gian của Việt Nam khiến người xem hiểu hơn về nét văn hoá đẹp này

Lên đồng là hình thức tín ngưỡng dân gian, rất phổ biến ở Việt Nam, châu Á và nhiều nước trên thế giới. Một số nước đã ghi nhận giá trị của hình thức tín ngưỡng dân gian này là di sản văn hóa phi vật thể như Kut ở Hàn Quốc, Shaman ở Indonesia và Shaman ở Mông Cổ.

Theo lời TS. Frank Proschan (Pháp) - người có nhiều nghiên cứu về đạo Mẫu và lên đồng ở Việt Nam thì lên đồng là "bảo tàng sống văn hoá cả các Đạo giáo du nhập và tôn giáo bản địa đang có sự đan xen và hòa nhập, thì Đạo Mẫu có những nét rất riêng biệt với yếu tố bản địa rõ ràng, mang đặc trưng của văn hóa Việt Nam. Nét đặc trưng riêng đó được thể hiện ở lễ hội và nghi lễ, nó mang nhiều sắc thái độc đáo để phân biệt với tín ngưỡng, tôn giáo khác. Tập trung nhất là nghi lễ lên đồng (hay còn gọi là hầu đồng-hầu bóng).

Dưới đây là trọn bộ ảnh lên đồng của nhiếp ảnh gia Đoàn Kỳ Thanh

Bích Ngọc

Bức ảnh Hồng Tươi và cha trên cánh đồng

Cha mẹ vất vả nuôi nấng con nên người, cho con đi học, hiểu được điều đó nhưng phần lớn mọi người chỉ dám giữ trong lòng mà không bộc bạch. Nhưng với cô bạn Nguyễn Thị Hồng Tươi, học sinh lớp 11 trường THPT Thuận Hưng (Thốt Nốt, TP. Cần Thơ) em đã dành hẳn một trang ký ức đẹp đẽ nhất của ngày bế giảng để đến bên người cha đang cắm cúi làm việc ngoài đồng chụp bức ảnh kỷ niệm.

Bức ảnh đã gây “bão” mạng khi hình ảnh cô nữ sinh áo dài trắng tươi tắn chụp ảnh cùng cha trên cánh đồng nhà mình. Bức ảnh được chia sẻ bởi người anh trai của nữ sinh với nội dung:

“Cha: Nay tổng kết xong sao không về nhà đi mà xuống ruộng làm gì cho nắng nôi?!

Em tui: Con chụp với cha một tấm hình làm kỷ niệm.

Cha: Rồi chụp nhanh đi rồi về chứ đây nắng lắm đó!

Cha thà một mình mình chịu nắng, chịu đen chứ không hề để anh em tui cực khổ”.

Ngay khi dòng chia sẻ và bức ảnh được đăng tải đã lay động trái tìm người xem, khuôn mặt rạng rỡ của người cha bên cô con gái dường như đã xua tan bao mệt mỏi của công việc đồng áng hằng ngày “bán mặt cho đất bán lưng cho trời”.

Tươi nhỏ nhắn duyên dáng trong tà áo dài

“Cha em mừng lắm chị ạ! Lúc em kêu cha chụp chung với em một tấm thì cha ngại lắm, tại lúc đó cha đang ủ rơm, sợ bụi bẩn váy áo em, sợ em bệnh... Năn nỉ một lát thì cha cũng chịu, cha nói: chụp lẹ đi rồi đi vô, chứ ở đây nắng nôi!”, Hồng Tươi mở đầu câu chuyện khi nhớ lại nụ cười của cha ngày bế giảng.

Gia đình Tươi có 3 anh em, trên Tươi có 2 anh trai đã có công việc ổn định. Tươi là con gái út trong nhà lại còn đi học nên thương cha mẹ và cũng dành nhiều tình cảm bằng việc chụp ảnh để lưu giữ những kỷ niệm đẹp. Trước khi có bức ảnh chụp cùng cha ngoài đồng, Tươi cũng có những bức ảnh thật hạnh phúc khi đi siêu thị cùng mẹ.

“Em muốn ngày tổng kết năm học của em có kỷ niệm với cha. Lấm lem bùn đất, em sẽ không nghĩ đến mấy vấn đề đó vì cha là người nuôi em lớn, cho em ăn học, không có cha chắc em cũng không được học đâu”, cô nữ sinh lớp 11 chia sẻ.

Gia đình nhà Tươi

 Anh trai thứ ba của Tươi, bạn Nguyễn Hoàng Tú nhận xét về em gái: “Con bé nó ngoan lắm, con út nhưng mạnh mẽ, cái gì cũng tự làm lấy nhưng cũng có lúc ngốc nghếch đáng yêu. Đi học thì thôi, về nhà là làm việc nhà tiếp, tại ba mẹ mình đi làm suốt, mình và anh hai cũng đi làm nên Tươi nó ý thức lắm!”.

Hình ảnh ba mẹ Tươi làm việc

 Bức ảnh chụp ngày tổng kết là kỷ niệm đẹp của Tươi và cha nhưng trong mắt các anh trai và cha mẹ, bức ảnh như một lời cảm ơn tới cha, cũng như cho cha biết bé Tươi nay đã lớn rồi, cha mẹ cũng sắp bớt vất vả đi một phần.

Ảnh kỷ yếu 'Đám cưới miền quê' của học sinh đất Cảng gây tranh cãi

Bộ ảnh kỷ yếu tái hiện một đám cưới miền quê của học sinh Hải Phòng trở thành tâm điểm chú ý của nhiều người.

Một ngày mưa gió của năm 1985, căn nhà đổ nát phía trước nhà ông Hồ Đề (hiện 82 tuổi, ngụ quận Phú Nhuận, TP.HCM) bị gió giật sập, xé rách tả tơi. Chỗ che nắng chắn mưa không còn, vợ chồng chủ nhà cùng 3 đứa con đứng khóc bên đường.

Ông Hồ Đề xem lại những ghi chép của mình về công việc giúp đỡ người nghèo trong cuốn sổ tay. (Ảnh: Nguyễn Sơn).

Ông Đề kể: “Đó là nhà của vợ chồng bà Nguyễn Thị Thanh. Thấy họ ôm nhau khóc, tôi thương lắm. Tôi đưa cả 5 người vào nhà, cho họ ở miễn phí suốt 30 năm qua”.

Đã thương thì thương cho trót. Thấy 3 con của bà Thanh vì nghèo khó không thể đến trường, ông Đề lại hỗ trợ để 3 đứa trẻ được đi học. Từ chỗ tương lai mờ mịt, dưới sự giúp sức của ông, 3 đứa trẻ lớn lên, được ăn học và đã có việc làm, có thể nuôi sống bản thân, cha mẹ.

5 năm sau, ông Đề nghe tin vợ chồng ông Nguyễn Thuận và 5 con bán vé số, ngủ ở gầm cầu thang chung cư Ngô Gia Tự, Quận 10, TP.HCM. Bỏ qua mọi cản ngăn từ bạn bè, người thân, ông đến tận nơi, đưa gia đình ông Thuận về nhà.

Ông Thuận và vợ con ở miễn phí tại nhà ông Hồ Đề trong suốt 22 năm. Điều đáng nói, không chỉ được ở trọ miễn phí, các con ông Thuận cũng không phải lang thang bán vé số mưu sinh.

Mấy đứa bé nheo nhóc được ông Đề hỗ trợ đến trường, “học lấy cái chữ để ra đời không thua kém người ta”. Từ đó, căn nhà cấp 4 của ông không chỉ trở thành nhà trọ miễn phí cho người nghèo mà còn là nhà khuyến học.

Bởi, ông Đề mở rộng cửa nhà trọ, tiếp đón sinh viên từ nhiều miền đất nước đến tạm trú. Mỗi mùa thi, ông hăng hái tham gia các công tác khuyến học: tiếp sức mùa thi, nâng bước các sinh viên đến trường đại học, tạo điều kiện cho 25 sinh viên học thêm kỹ năng mềm như: Vi tính, Anh văn…

Đến nay, căn nhà trọ của ông đã trở thành điểm thuê trọ đáng mơ ước của các sinh viên. Hồ Thị Như Quỳnh, sinh viên trường Đại học Công nghiệp 4, cho biết: “Em có hoàn cảnh khó khăn nên được ông cho ở miễn phí. Ông còn cho tủ, cho vật dụng và dạy em học tiếng Anh, vi tính nữa”.

Để khuyến khích các em học sinh, sinh viên thuê trọ tích cực học tập, ông Đề tự bỏ tiền túi ra tài trợ cho nhiều sinh viên, học sinh nghèo. Ông tạo động lực học tập cho các em bằng cách treo giải thưởng cao cho học sinh, sinh viên giỏi, xuất sắc.

Trong 45 năm gắn bó với sự nghiệp khuyến học, ông Đề nhận được nhiều khen thưởng từ cấp phường, quận, thành phố cho đến Trung ương.

Làm di chúc để lại 2 căn nhà cho người nghèo thuê trọ

Ông Đề chia sẻ, ông phát tâm làm việc thiện, giúp người nghèo, học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn bởi ông cũng sinh ra trong nghèo khó. Thời của ông là thời “bát cơm sẻ nửa” nên hơn ai hết, ông thấu hiểu nỗi khó khăn, cực nhọc của người nghèo.

Ông Đề viết di chúc về việc để lại căn nhà cho người nghèo thuê trọ miễn phí. (Ảnh: Nguyễn Sơn).

“Tôi bước đi từ quê nghèo nên hiểu, thương người nghèo lắm. Hạnh phúc của họ thì ít nhưng khó khăn lại chất chồng. Khi thấy có thể giúp họ rồi tôi cứ giúp hết sức hết lòng. Tôi đã hoàn tất di chúc để lại căn nhà thứ hai cho người nghèo ở trọ vào năm ngoái. Đây là điều tôi tâm đắc và hạnh phúc nhất”, ông Hồ Đề chia sẻ.

Nói xong, ông lật giở trong “kho tàng” hồ sơ, giấy tờ, giấy khen, bằng khen của mình, lấy ra 2 bản di chúc viết tay với nét chữ nghiêng nghiêng. Ông nói, để có thể hoàn tất các bản di chúc này, ông mất gần 20 năm thuyết phục bà xã.

Ông nói, lần đầu tiên ông “cãi vợ”, làm di chúc để lại nhà cho người nghèo ở trọ vào năm 2009. “Lần ấy, khi tôi ra lời, vợ tôi kịch liệt phản đối. Bà ấy đồng ý rằng làm từ thiện là tốt nhưng không đồng tình việc tôi để lại căn nhà cho người nghèo ở trọ. Bà ấy nói: “Mình có con trai, có con gái, có cháu ngoại, có cháu nội thì phải tập trung cho chúng”, ông Đề kể.

Bị can ngăn nhưng ông không buồn, không giận vợ. Ông nói rằng, suy cho cùng, người mẹ, người bà nào cũng đều muốn dành tất cả cho con, cho cháu của mình. Thế rồi, ông tìm cách thuyết phục vợ khi biết, trong sâu thẳm trái tim, bà cũng yêu thương người nghèo như mình.

Ông kể: “Tôi nói với bà ấy rằng, các con cả trai lẫn gái đều có cửa nhà riêng. Giàu không biết bao nhiêu là đủ, quan trọng là mình biết đủ, mình làm phước để có đức. Tôi nói vậy nhưng bà ấy vẫn giận lắm”.

Thế nhưng ông không từ bỏ ý định đầy nhân văn, vẫn miệt mài thuyết phục vợ. Suốt nhiều năm “làm công tác tư tưởng”, cuối cùng, ông cũng được cụ bà đồng ý, cho lập di chúc.

“Cãi vợ” thành công, năm 2019, ông tiếp tục làm bản di chúc thứ hai với nội dung tương tự bản di chúc lần đầu. Tuy nhiên, lần này, ông không còn phải tốn nhiều công sức thuyết phục gia đình nữa.

Vừa giới thiệu 2 bản di chúc, ông Đề vừa nói: “Trước đây, có người hỏi mua 2 căn nhà này với giá trên 10 tỷ đồng nhưng tôi quyết để lại giúp người nghèo. Hoàn tất 2 bản di chúc có thể nói, tôi thật sự mãn nguyện”.

“Tôi sẽ dành một căn cho người già neo đơn và học sinh - sinh viên nghèo ở miễn phí. Căn còn lại, tôi sẽ trích 40% thu nhập từ tiền cho thuê trọ giá rẻ để chăm lo cho công tác khuyến học”, ông Đề nói thêm.

Chàng trai 22 năm làm từ thiện, xây nhà tình nghĩa cho người nghèo

22 năm làm từ thiện, Thành Toàn cùng nhóm của mình xây dựng được 23 căn nhà tình nghĩa cho người nghèo.