Cha mẹ mất, ba đứa trẻ vật lộn trong căn nhà dột nát giữa Sài Gòn

Tôi không bàn đến trong sự việc gây chấn động dư luận này, cụ thể lỗi của ai. Tôi ngẫm về nhân quả không chỉ từ nền giáo dục, mà cả xã hội. Tương lai của con cháu chúng ta đang được nuôi dưỡng trong mạch nguồn như thế nào?

Câu khẩu hiệu nổi tiếng trong trường học “Tiên học lễ, hậu học văn” như một đúc kết của tiền nhân, trước tiên phải học lễ. Mà lễ chủ yếu sẽ phải học đầu tiên từ chính gia đình. Sau đó, mới đến nhà trường dạy học trò về văn, là chữ nghĩa tri thức. Gia đình và nhà trường là những người vun gốc lễ, bền rễ văn. Lễ có nghĩa, nghĩa có lý. Vậy học lễ nghĩa ở đâu?

Xưa người học chữ học lễ từ Nho Giáo. Bần nông không biết chữ sẽ học lễ từ tôn giáo. Bởi vậy mà Phật giáo dễ dàng đi vào các làng xã Việt Nam bởi những nhà sư dạy chữ cho con, truyền niềm tin tâm linh và giáo pháp cho cha mẹ.

Các lễ cúng ở ban thờ tại gia cũng là hình ảnh ánh xạ lễ cúng ở Đàn Xã Tắc, Đàn Nam Giao. Ở những nghi lễ đó, kể cả thiên tử cũng phải học và tuân thủ lễ. 

Bởi vậy, tôi vẫn nghĩ ban thờ gia đình chính là trường học đầu tiên dạy làm người lễ nghĩa. Đứa trẻ học cách khiêm cung cúi đầu như lúa chín trĩu bông, học lịch sử gia tộc qua những bài văn cúng, học việc trân trọng các nghi thức cúng tế trang nghiêm để biết kính sợ các nguồn năng lượng vi tế thiên nhiên như thần linh và tiên tổ.

Tôi từng chứng kiến một người mẹ ở Hội An đã thắp hương lên ban thờ gia tiên, đưa người con phạm lỗi đến nói rõ lý do rồi mới đánh roi. Những bài học ấy chắc sẽ đi cùng đứa trẻ suốt đời. Tôi cũng chứng kiến người đạo diễn Trần Văn Thủy thắp hương lên ban thờ gia tiên giữa phòng khách rồi mới tiếp chuyện một đoàn quay phim Hàn Quốc, bởi gia tiên sẽ chứng kiến người đạo diễn nói sự thật.

Ở ban thờ gia tiên có nho giáo, có tôn giáo. Tôn chỉ “Tiên học lễ” có lẽ đầu tiên học chính từ ban thờ gia tộc. Những cái phanh văn hóa - tâm linh giúp con người luôn có những giới hạn rất khó, thậm chí không thể vượt qua để làm những điều cộng đồng không chấp nhận nếu không muốn bị cộng đồng loại bỏ, chưa nói đến những điều vi phạm pháp luật.

Giờ đây, ban thờ gần với việc cúng lễ xin lộc nhưng xa với việc cúng tế rèn lễ nghĩa, hoặc quá mê tín hoặc úi xùi cho xong. Phải chăng chính bởi việc mất những chiếc phanh văn hóa – tâm linh, người ta phóng quá nhanh nên không còn cảm nhận được vẻ đẹp và giá trị của văn hóa truyền thống, dễ dàng hời hợt tiếp nhận những giá trị văn hóa toàn cầu.

Tôn vinh trẻ em, làm bạn với con được học mót khắp nơi, mỗi người cha một trường phái, mỗi người mẹ đều là chuyên gia. Chúng ta kêu gọi bảo tồn văn hóa dân tộc nhưng dễ dàng quay lưng với những giá trị dậy làm người cốt lõi được đúc kết nghìn năm để chạy theo những món fastfood thời thượng.

Cả một lớp học sinh quây lại tấn công làm nhục giáo viên vì bất cứ lý do gì đi nữa cũng là một sự kiện chấn động. Chúng ta đi tìm căn nguyên của nó để giải quyết gốc rễ vấn đề thay vì đưa ra những hình thức xử lý chỉ mang tính chất tạm thời. 

Không phải đến bây giờ mà các sự việc đau lòng trong ngành giáo dục đã diễn ra từ nhiều năm nay. Nguyên nhân đã được nói rất nhiều là do đạo đức xuống cấp; nhiều trường lo dạy chữ hơn dạy người; do bệnh thành tích trong giáo dục...

Bên cạnh đó, vấn đề lớn hơn ở chuyện giáo dục nhân cách vẫn chưa thật sự được chú trọng trong trường học, dù nhiều trường vẫn còn treo bảng câu "Tiên học lễ - Hậu học văn". Đây cũng là thời điểm, một cú hích để các nhà quản lý, nhà trường cần xem lại toàn bộ cách dạy đạo đức cho học sinh từ trước đến nay.

Giáo dục nhân cách cho học sinh cần sự đồng bộ và kiên định của các mắt xích gồm Nhà nước, trường học và gia đình. Bởi thực trạng trên, việc chấn chỉnh không thể một mình ngành giáo dục có thể giải quyết.

Dù giải pháp nào, hành động ra sao cũng hướng về mục tiêu cuối cùng - mục tiêu vun đắp ngành giáo dục xứng đáng là ngôi đền thiêng để mọi người có lòng tin mà hướng về, để xã hội có thể yên tâm gửi gắm các thế hệ trẻ.

Vụ việc nhóm học sinh lớp 7 của Trường THCS Văn Phú dồn cô giáo vào góc tường, theo TS. Nguyễn Tùng Lâm, Phó Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, nếu không có cách xử lý thỏa đáng sẽ để lại những hậu quả khôn lường.

Trong những tình huống “vượt ngoài tầm kiểm soát” như thế, theo ông Lâm, chính giáo viên cũng cần phải trang bị kỹ năng để tự bảo vệ mình.

“Thay vì tự mình xử lý vấn đề, khi gặp những học trò manh động, cô giáo cần phải gọi sự trợ giúp của Ban giám hiệu hoặc tổ bảo vệ của nhà trường. Chỉ khi chắc chắn vấn đề không nghiêm trọng, giáo viên mới tự mình xử lý dựa trên tinh thần thuyết phục để các em nhận ra thiếu sót, sai lầm, không phải để thỏa mãn sự bực tức cá nhân”.

Việc dùng một hành vi sai (như đòn roi, mắng chửi) để dạy dỗ một hành vi sai, theo ông Lâm, là điều tuyệt đối không nên làm.

Để cảm hóa, thu phục những học sinh manh động, hỗn hào, ông Lâm cho rằng đó là một hành trình dài và cần giáo viên phải có năng lực sư phạm để ứng phó với những bức xúc của học sinh. Điều này cần thực hiện dựa trên các yếu tố: uy nghiêm, tận tâm, chia sẻ, thông cảm, bao dung…

Trong câu chuyện của Trường THCS Văn Phú, ông Lâm cho rằng, để học sinh tới mức “cả giận mất khôn” như vậy một phần cũng do lỗi của giáo viên.

“Học sinh ở độ tuổi cấp 2 rất dễ thu phục, nhưng nếu không dùng biện pháp đúng dễ xảy ra tâm lý phản kháng, ức chế, manh động. Do đó, giáo viên nên cho học sinh nói thẳng, nói thật để thỏa bức xúc và lấy lại bình tĩnh. Thay vì khăng khăng giành lẽ phải về mình, cô giáo nên làm gương, thừa nhận sai sót nếu có để thuyết phục học trò. Khi giáo dục học sinh bằng sự chân thành, gương mẫu, tôn trọng, yêu thương, chắc chắn sẽ không xảy ra những câu chuyện ngoài mong muốn như thế”, ông Lâm nói.

Bà Phạm Mai, một nhà quan sát giáo dục, cho rằng trong tình huống học sinh có các biểu hiện quá khích, giáo viên cần giữ sự bình tĩnh. Sự luống cuống lo sợ hay ngược lại nóng giận bực tức đều không mang lại kết quả tích cực trong bất kỳ trường hợp nào, thậm chí còn có thể khiến trẻ thêm tăng động hoặc bị kích động nhiều hơn. Hơn nữa, chỉ có sự bình tĩnh mới có thể giúp các thầy cô sáng suốt đưa ra các quyết định đúng đắn và kịp thời.

“Học sinh vì thấy cô tỏ ra bất lực và bối rối nên càng được đà lấn tới, khiến cho cô giáo sau đó phải có những hành động cực đoan và không có lợi cho hình ảnh người thầy”.

Trong vụ việc của Trường THCS Văn Phú, theo bà Mai, cô giáo không nên xử lý vấn đề một mình mà cần gọi điện thoại nhờ Ban giám hiệu tới hỗ trợ.  Về phía nhà trường, để dạy và phụ trách những lớp có các học sinh cá biệt như thế, Ban giám hiệu cần phân công giáo viên có kỹ năng sư phạm giỏi, hiểu biết tâm lý học sinh và có kinh nghiệm xử lý các vấn đề bạo lực học đường.

“Ban giám hiệu không nên để giáo viên một mình đối phó với học sinh cá biệt mà phải có sự hỗ trợ, bảo vệ và tư vấn kịp thời khi có vấn đề xung đột xảy ra giữa giáo viên và học sinh. Nhà trường cũng cần giữ liên hệ chặt chẽ với phụ huynh của các học sinh cá biệt để phối hợp với gia đình giáo dục trẻ.

Trong trường hợp trẻ cá biệt thiếu vắng cha mẹ hoặc cha mẹ thiếu sự hợp tác với nhà trường, việc giáo dục trẻ tại trường càng phải cẩn trọng hơn nữa, trước hết vì chính sự an toàn của thầy cô và các học sinh khác trong lớp”, bà Mai nói.

Hiệu trưởng một trường THCS ở Hà Nội cũng cho rằng trước những “học sinh cá biệt”, giáo viên cần có năng lực sư phạm để tìm ra cách giải quyết hợp tình, hợp lý cho từng trường hợp học sinh.

“Khi học sinh vượt qua giới hạn là việc chửi nhưng không phải nhận sự trừng phạt nào, trẻ sẽ tiếp tục lấn tới, leo lên nấc cao hơn là có những hành động vô lễ. Nếu tiếp tục không có sự trừng phạt nào, chúng sẽ coi đó là điều bình thường và tiếp tục có những hành động đi quá giới hạn. Trong tình huống này, nếu không xử lý triệt để có thể sẽ dẫn tới những hành vi đau lòng”.

Vì thế, vị hiệu trưởng này cho rằng, trong các trường học hiện nay cần phải thành lập một tổ phản ứng nhanh, bao gồm Ban giám hiệu, giám thị, bảo vệ để kịp thời xử lý và có biện pháp răn đe trong những tình huống tương tự xảy ra.

Thúy Nga

Nhằm ghi nhận nỗ lực của các em, đồng thời khuyến khích các thanh thiếu niên tiếp tục phấn đầu, Shinhan Life và BNJ đã trao tặng bằng khen cho các em học sinh tham gia Chương trình iLead trong năm đầu tiên.

Tại Lễ tốt nghiệp được tổ chức tại Làng trẻ em SOS TP.HCM, ông Bae Seung Jun, Tổng Giám đốc Shinhan Life Việt Nam đã trao Chứng nhận cho các học sinh, đồng thời chia sẻ :

“Các hoạt động nâng cao trách nhiệm xã hội luôn là một trong những ưu tiên của Shinhan Life khi hoạt động tại Việt Nam. Chúng tôi nhận thức rằng việc đầu tư vào sự phát triển và giáo dục cho trẻ em, thanh thiếu niên là đầu tư vào tương lai bền vững. Định hướng của chúng tôi với các chương trình tài trợ cho thanh thiếu niên sẽ không chỉ dừng lại ở việc cung cấp cơ hội và tài trợ, mà còn thúc đẩy tinh thần tự tin, khả năng lãnh đạo và trách nhiệm xã hội của các em”.

Tiếp tục hành trình truyền cảm hứng vươn lên cho thanh thiếu niên 

Sau năm đầu tiên triển khai, chương trình iLead đã mang lại hiệu quả thiết thực cho các thanh thiếu niên của Làng trẻ em SOS Việt Nam tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng. Theo chia sẻ của lãnh đạo Shinhan Life, đây là chương trình cộng đồng dài hạn trong 3 năm, từ 2023 - 2025. Hiện, công ty đang trao đổi với lãnh đạo Làng trẻ em SOS Việt Nam để lên kế hoạch triển khai cho năm tới. 

iLead là chương trình đào tạo thanh thiếu niên Làng trẻ em SOS Việt Nam có độ tuổi từ 15 - 25 về những giá trị lãnh đạo trong chương trình iLead Leadership Values, nằm trong khuôn khổ Sáng kiến chương trình YouthCan! của Làng trẻ em SOS quốc tế - Hợp tác vì việc làm của thanh niên.

Chương trình iLead là diễn đàn để học sinh tiếp thu kiến thức, kỹ năng và 16 giá trị lãnh đạo, đồng thời khuyến khích các em kết nối và hòa nhập trong nhóm đồng đẳng; từ đó phát triển mối quan hệ tốt hơn với các bạn cùng trang lứa, tìm ra tiếng nói của mình và hành động để hướng bản thân đến những giá trị tốt đẹp.  

Học sinh tham gia chương trình đào tạo này, ngoài kỹ năng, kiến thức mà các em có được, Shinhan Life còn trao cơ hội tập huấn kỹ năng, thực tập và việc làm tại Công ty trong tương lai cho các em có nguyện vọng và năng lực phù hợp.

Tại Lễ tốt nghiệp được tổ chức tại Làng Trẻ em SOS Đà nẵng vừa qua, Shinhan Life đã trao tặng gói tài trợ gần 150 triệu đồng chi phí sửa chữa, cải tạo và mua sắm trang thiết bị cho phòng đa chức năng của Làng. Năm 2022, Shinhan Life cũng đã trao 15 bộ máy tính và trang bị tủ thuốc cộng đồng trị giá khoảng 300 triệu đồng cho 15 nhà gia đình tại Làng trẻ em SOS Hà Nội.

Theo chia sẻ của Tổng Giám đốc Bae Seung Jun, trách nhiệm xã hội không chỉ giữ vai trò quan trọng với riêng Shinhan Life Việt Nam, mà còn với toàn bộ Tập đoàn Tài chính Shinhan. Vì thế, song song với phát triển kinh doanh, trách nhiệm xã hội là nhiệm vụ chiến lược mà Tập đoàn quan tâm và đầu tư nguồn lực thực hiện tại Việt Nam.

Bích Đào

Mặt khác, số lượng các trường cao đẳng sư phạm trong những năm gần đây giảm một phần do thực hiện Nghị quyết 19-NQ/TU về tinh giảm đầu mối và biên chế, và thực hiện Luật Giáo dục 2019, yêu cầu trình độ của giáo viên tiểu học và THCS được nâng lên đại học, do đó các trường cao đẳng chỉ còn đào tạo giáo viên mầm non.

Để sử dụng hiệu quả nguồn lực, một số trường cao đẳng sư phạm trở thành phân hiệu của các trường đại học sư phạm hoặc trường đại học đa ngành hoặc sáp nhập với các trường cao đẳng địa phương.

Bộ GD-ĐT cũng cho hay, đến năm 2045, tổng số nhu cầu cần bổ sung cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và nhân viên các cấp học từ mầm non đến phổ thông khoảng 500.000 người. Như vậy, mỗi năm cần cung cấp bổ sung khoảng 43.000 giáo viên, cán bộ quản lý và nhân viên các cấp, trong đó, bậc học mầm non cần bổ sung khoảng 16.000 người, bậc tiểu học cần khoảng 7.000 người, bậc THCS cần khoảng 7.000 và bậc THPT cần khoảng 12.000 người. 

Theo Bộ, hiện nay hệ thống các trường, khoa sư phạm cung cấp hàng năm khoảng hơn 20.000 sinh viên tốt nghiệp. Với nhu cầu giáo viên cần được đào tạo hằng năm như trên, việc tập trung năng lực đào tạo cho các trường đại học đa ngành có đào tạo giáo viên, trong đó, có từ hai đến ba trường đại học sư phạm trọng điểm và từ 5-6 trường đại học sư phạm chủ chốt đào tạo giáo viên với chỉ tiêu tuyển sinh chiếm khoảng 70% chỉ tiêu đào tạo đại học đối với ngành sư phạm trong cả nước

Sẽ sáp nhập 38 trường cao đẳng sư phạm và cao đẳng đa ngành đào tạo 

Theo dự thảo Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 của Bộ GD-ĐT, mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên sẽ được sắp xếp theo hướng tinh gọn, phân định vai trò, sứ mạng, căn cứ năng lực và uy tín, đáp ứng yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên. 

Tới năm 2030, toàn quốc có khoảng 50 cơ sở giáo dục đại học tham gia đào tạo giáo viên các trình độ. Cụ thể 11 cơ sở giáo dục đại học giữ vai trò hạt nhân và nòng cốt của mạng lưới cơ sở đào tạo giáo viên trong từng vùng và khu vực; tập trung nghiên cứu khoa học giáo dục và đào tạo chất lượng cao, trình độ cao với khoảng 50% tổng quy mô đào tạo giáo viên toàn quốc.

Khoảng 22 trường đại học (hầu hết trực thuộc UBND cấp tỉnh) đào tạo đáp ứng nhu cầu đội ngũ giáo viên các cấp học của địa phương và các tỉnh lân cận với khoảng 44% quy mô đào tạo giáo viên toàn quốc. Khoảng 17 cơ sở giáo dục đại học khác tham gia đào tạo một số ngành đào tạo giáo viên đặc thù, chiếm khoảng 6% quy mô đào tạo.

Theo đó, 11 sơ sở giáo dục đại học giữ vai trò chủ chốt đào tạo giáo viên là: Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM, Trường ĐH Sư phạm – ĐH Huế, Trường ĐH Sư phạm 2, Trường ĐH Giáo dục - ĐH Quốc gia Hà Nội, Trường ĐH Sư phạm – ĐH Thái Nguyên, Trường ĐH Vinh, Trường ĐH Sư phạm – ĐH Đà Nẵng, Trường ĐH Quy Nhơn, Trường ĐH Tây Nguyên, Trường ĐH Cần Thơ.

Đối với các trường cao đẳng sư phạm sẽ tổ chức, sắp xếp lại theo các phương án như sáp nhập vào một số trường đại học sư phạm hoặc một trường đại học có đào tạo giáo viên trong vùng hoặc sáp nhập vào một trường đại học tại địa phương. Đến năm 2030 không còn đào tạo giáo viên tại các trường cao đẳng sư phạm và các trường cao đẳng đa ngành. 

Hiệu trưởng Sư phạm: 'Giá như thầy cô không quá lo lắng về cái ăn, cái mặc...'

Là thành viên trực thuộc tập đoàn Mirae Asset toàn cầu, Quỹ tài trợ Khát vọng tương lai đã và đang thực hiện sứ mệnh hỗ trợ các bạn sinh viên trên con đường học tập của mình. 

Tiếp nối thành công trong năm 2022, năm nay, chương trình học bổng “Quỹ tài trợ Khát vọng tương lai 2023” tiếp tục được triển khai đến 13 điểm trường toàn quốc, với điểm nổi bật là học bổng trao đổi sinh viên học tập tại nước ngoài. Học bổng trao đổi sinh viên này dành cho các bạn có hoàn cảnh khó khăn, kết quả học tập nổi trội và khát khao nâng cao tri thức, có được cơ hội trải nghiệm môi trường học tập ở các quốc gia tiên tiến trên khắp thế giới như: Ba Lan, Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản.. trong khoảng thời gian 3-6 tháng.

Vào ngày 24-26/10/2023, sinh viên tại các trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách Khoa Hà Nội và Học viện Ngân hàng đã nhận được các suất học bổng đầu tiên trong chương trình này. Số lượng sinh viên được nhận học bổng là 57 bạn với tổng giá trị học bổng hơn 1,3 tỷ đồng, giá trị cao nhất lên đến 115.000.000 VNĐ/suất.

“Học bổng có ý nghĩa lớn về mặt tài chính đối với sinh viên. Đồng thời cũng thể hiện sự quan tâm của Quỹ dành cho giáo dục, giúp các bạn đạt được ước mơ trong tương lai”, đại diện Quỹ chia sẻ.

Sắp tới vào tháng 11 và tháng 12, Quỹ sẽ tiếp tục triển khai trao tặng học bổng cho sinh viên tại TP.HCM, Đà Nẵng và Hải Phòng. Đây sẽ là nguồn động lực quý giá giúp các bạn vượt lên khó khăn trong cuộc sống và truyền động lực cho các thế hệ sinh viên khác tiếp bước.

Trong năm 2022, Quỹ Tài trợ khát vọng tương lai đã trao tặng gần 3 tỷ đồng cho 107 sinh viên trên toàn quốc. Không chỉ hỗ trợ về mặt tài chính, các bạn sinh viên còn được hỗ trợ về mặt tinh thần rất lớn. Chi tiết tổng kết sự kiện trao tặng học bổng 2022 tại: https://www.youtube.com/watch?v=4UJ8vVIO3YI

Lệ Thanh