Tác giả Trần Việt Hoàng đang là học viên Trường Sĩ quan Chính trị.

Tập thơ "Ngày chưa sương vội" (Nhà xuất bản Hội Nhà văn) có dung lượng 53 bài với tổng số 144 trang, được kết cấu thành bốn phần, gồm: "Gầy rạc thác lên ánh trăng", "Tự họa", "Chứng nhận cho nhiều trắc ẩn" và "Còn cỏ sắc thì thầm". Mỗi phần như mở ra một cánh cửa với nhiều khoảnh khắc vụt hiện mà lắng đọng suy tư của tâm hồn người lính trẻ tinh tế, đa cảm, có chiều sâu.

Tập thơ "Ngày chưa sương vội" của tác giả Trần Việt Hoàng.

Chia sẻ về nhan đề hơi hướng ẩn dụ, gợi mở, Trần Việt Hoàng cho rằng, đây là sự lựa chọn phù hợp với anh. Tác phẩm chứa đựng lòng biết ơn của anh về những ký ức đẹp đẽ mà có lẽ, dầu đi hết cuộc đời này anh cũng sẽ không bao giờ quên.

Cũng trong những năm tháng còn là học sinh phổ thông, tác giả từng khắc khoải ước mơ trở thành một giáo viên dạy Ngữ văn, và cho đến bây giờ, đôi khi ước mơ vẫn khắc khoải, thắp lên những ngân rung trong cảm xúc. Giờ đây, là một học viên được đào tạo trong quân ngũ, anh tiếp tục vững bước trên hành trình mới với những khát vọng mới.

Như bao con người "chân ướt, chân ráo" trước ngưỡng cửa tương lai, ở tuổi đôi mươi, tác giả trẻ cũng đã trải qua những ngày tháng khó khăn; ngơ ngác và thao thức trước cuộc sống đầy biến động. Được tôi luyện trong môi trường đặc biệt, đặc thù cùng đam mê văn chương, niềm tin và hy vọng đã mở ra với Trần Việt Hoàng.

Bộc bạch về con đường sáng tạo, người lính trẻ bày tỏ: "Với tôi, đó là một hành trình hết sức đặc biệt. Người ta vẫn thường hay nói đó là một sự cô đơn. Đúng vậy, thơ là con đường cô đơn đúng nghĩa, nhưng sự cô đơn ấy không phải là tia sáng trắng dẫn đến sự đơn độc tẻ nhạt lạnh căm mà trái lại là tia sáng màu dẫn đến thế giới của sự an ủi kết nối thành thực".

Với người lính trẻ, bật ra được những điều sâu thẳm, những trở trăn sâu kín, những cảm giác mơ hồ mông lung hay trong sự lặng im trắc ẩn là niềm hạnh phúc không dễ bề diễn tả. "Chữ nghĩa với yêu cầu khắt khe, tự thân nó luôn đặt ra những đòi hỏi cao đối với người sáng tạo. Đã nhiều lần, tôi có ý nghĩ dừng lại hành trình này bởi những áp lực khi chưa tìm ra lối thoát. May mắn vẫn đến khi tôi đã không nguôi suy nghĩ, xúc cảm, lắng nghe, đọc và tự vấn rất nhiều để tiếp tục. Quả thực, càng viết, thơ ca càng đem lại cho tôi những cảm xúc ý nghĩa", Trần Việt Hoàng chia sẻ.

Ra mắt một tập thơ khi còn ngồi trên ghế giảng đường đại học là nỗ lực của người lính trẻ, cũng thể hiện niềm khát khao, trân trọng của anh với văn chương. Tập thơ như một thực chứng, một "dấu lửa", của một khoảng thời gian sắp sửa trôi qua… của người lính trẻ.

Có rất nhiều câu thơ khiến người đọc rung động: "vội vã làm chi/ tiếng chuông vọng mòn đỉnh núi/ cây sống cuộc đời vắng lá/ di chỉ chân ai để lại những cảm thương/ sương ở đây không vỡ vào ban mai/ nên long lanh cũng biết cúi đầu…"

Khoảnh khắc đẹp của tuổi thanh xuân người lính.

Tác giả lưu giữ nhiều khắc khoải với quê hương: "bầu trời vừa chớm đã vội vã cuối năm/ cơn mưa phùn trắng xóa/ ướt áo ai phiêu bạt tháng năm dài/ sấp ngửa là những lần thao thức quê hương"; "người đoái nhìn cố hương bằng ánh mắt/ nặng trĩu niềm thương/ sâu hoắm những đường cày đất bở/ đất tươm tất như hoa bung nở/ chờ những hạt mầm/ đâm vào đất/ để ngô biếc khoai xanh/ dáng mẹ cha thành nét khắc của một bức tranh..."; "ngực cây ấm vườn nhà/ tiếng chiều gọi dậy những bỏ quên/ nhìn mẹ nỗi mắt biếc xanh/ nghĩ về cha mồ hôi thêm trở mặn".

Ngay cả khi viết về phố, ta vẫn gặp ở đó nhịp chầm chậm, lắng sâu như vệt gió kéo dài từ chốn quê nhà:"bầu trời ngoài kia bao dung/ điều chưa trọn khiến người tin gió phố/ đôi chân thức dậy sau tiếng gọi di trú/ nơi gốc cây còn lại/ vết thương hóa thành trầm"; "cơn mưa thành phố/ bóng cây đổ không thể nào phủ che/ nét vẽ thanh thoát mỏng manh gò má/ nước mắt đổ lên ngọn chì/ người thiếu nữ nhìn tôi âu lo chiều xa lạ".

Riêng thơ viết cho núi rừng, biên ải, Trần Việt Hoàng cùng lúc thể hiện được sự vạm vỡ và đa cảm tạo nên sự lôi cuốn đến ám ảnh: "đất mở lòng cất/ một dáng sông xanh/ một vạt áo chàm ngày hội/ một mặt người nhìn vào thăm thẳm dòng trôi/ đêm mệt nhoài sóng nước/ khói núi mang giấc đồng bằng/ trăng khuya sót lại/ mảnh khuyết đắp mùa thu"; "ngút ngàn tầng xanh/ nhặt cành cây mủi/ cúi đầu trước tấm lòng đơn sơ/ nương nắng xa mờ/ ai canh những chiếc bóng vừa đổ".

Là một người lính, bên cạnh việc không ngừng học tập, rèn luyện; thực hiện nghĩa vụ với quân đội... Trần Việt Hoàng luôn đau đáu trách nhiệm của bản thân mình trước quá khứ cha ông.

Anh chia sẻ: "Văn học nghệ thuật có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc "khơi cho ta những tình cảm mà ta chưa có, luyện cho ta những tình cảm mà ta sẵn có". Trong đó, phải nhắc đến một phẩm tính ấy chính là lòng biết ơn quá khứ, lối sống ân nghĩa, thủy chung. Chính vì vậy, nền văn học nghệ thuật cần quan tâm đến mảng đề tài về tình yêu Tổ quốc, lòng tự hào dân tộc".

Tác giả trẻ có nhiều bài thơ xúc động về lịch sử dân tộc. Bài "Viết ở Đồng Lộc" mang đến niềm xúc động nghẹn ngào: 'lược giờ chải tóc những ngọn núi/ mười ngôi mộ bồ kết rưng rưng/ con đường giấu tàn tích vào trong/ nắng Đồng Lộc hong ấm hồi ức/ cỏ thao thức bên miệng hố bom/ những non xanh lặng lẽ/ chiến trường còn những mặt gương/ phản chiếu giấc mơ/ người cựu binh nhìn nắng trở mình..."

"Đêm thao trường" lại chính là tự sự của người lính trẻ trong bối cảnh đời sống hôm nay: "đêm ở thao trường/ sương tự tình trên vai người chiến sĩ/ phiên gác tràn trăng/ mặt đất mọc những nỗi niềm xám bạc/ đài chỉ huy sừng sững/ còn sót một ngọn đèn/ hàng cây lặng im làm bóng đêm bình thản/ hoa đơn sắc hương muộn rưng rưng/ đêm không một ngọn lửa/ dấu đạn bắn diễn tập ngày qua còn cày ấm đất nâu/ người chiến sĩ chắc tay bồng súng/ ý nghĩ bay về phía bình minh...".

Là một người viết trẻ, một học viên năm cuối của Trường Sĩ quan Chính trị - trung tâm đào tạo ra những "sĩ quan tâm hồn" cho toàn quân, Trần Việt Hoàng nhận thức sâu sắc vai trò của văn học nghệ thuật, đặc biệt là các sáng tác viết về những mảng đề tài mang tính tri ân. Chính vì vậy, bên cạnh việc học tập, rèn luyện để đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường; bên cạnh khao khát trong sáng với thơ ca, anh đã từng bước tìm hiểu, tích lũy và mạnh dạn thể nghiệm những sáng tác đầu tiên về các đề tài lớn.

Chùm thơ "Đêm thao trường" và "Ngày tưởng tượng" của Trần Việt Hoàng đã được trao giải thưởng Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2023 của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Đó là động lực quan trọng, tiếp thêm nhiệt huyết cho người lính trẻ tiếp tục đam mê với đề tài bằng trải nghiệm của chính mình.

Dù viết đề tài nào, thơ Trần Việt Hoàng dường như đều mang năng lượng của lửa ấm, chứa đựng sự bao dung, nhẫn nại và tin ở ngày mai, tin ở con người và trên hết là nguồn cội, như câu thơ anh viết "đỉnh lửa đã vời mà tàn tro vẫn ấm/ tiếng núi âm thầm lên ý nghĩ quê hương…"

Tác giả Trần Việt Hoàng đang là học viên Trường Sĩ quan Chính trị.

Tập thơ "Ngày chưa sương vội" (Nhà xuất bản Hội Nhà văn) có dung lượng 53 bài với tổng số 144 trang, được kết cấu thành bốn phần, gồm: "Gầy rạc thác lên ánh trăng", "Tự họa", "Chứng nhận cho nhiều trắc ẩn" và "Còn cỏ sắc thì thầm". Mỗi phần như mở ra một cánh cửa với nhiều khoảnh khắc vụt hiện mà lắng đọng suy tư của tâm hồn người lính trẻ tinh tế, đa cảm, có chiều sâu.

Tập thơ "Ngày chưa sương vội" của tác giả Trần Việt Hoàng.

Chia sẻ về nhan đề hơi hướng ẩn dụ, gợi mở, Trần Việt Hoàng cho rằng, đây là sự lựa chọn phù hợp với anh. Tác phẩm chứa đựng lòng biết ơn của anh về những ký ức đẹp đẽ mà có lẽ, dầu đi hết cuộc đời này anh cũng sẽ không bao giờ quên.

Cũng trong những năm tháng còn là học sinh phổ thông, tác giả từng khắc khoải ước mơ trở thành một giáo viên dạy Ngữ văn, và cho đến bây giờ, đôi khi ước mơ vẫn khắc khoải, thắp lên những ngân rung trong cảm xúc. Giờ đây, là một học viên được đào tạo trong quân ngũ, anh tiếp tục vững bước trên hành trình mới với những khát vọng mới.

Như bao con người "chân ướt, chân ráo" trước ngưỡng cửa tương lai, ở tuổi đôi mươi, tác giả trẻ cũng đã trải qua những ngày tháng khó khăn; ngơ ngác và thao thức trước cuộc sống đầy biến động. Được tôi luyện trong môi trường đặc biệt, đặc thù cùng đam mê văn chương, niềm tin và hy vọng đã mở ra với Trần Việt Hoàng.

Bộc bạch về con đường sáng tạo, người lính trẻ bày tỏ: "Với tôi, đó là một hành trình hết sức đặc biệt. Người ta vẫn thường hay nói đó là một sự cô đơn. Đúng vậy, thơ là con đường cô đơn đúng nghĩa, nhưng sự cô đơn ấy không phải là tia sáng trắng dẫn đến sự đơn độc tẻ nhạt lạnh căm mà trái lại là tia sáng màu dẫn đến thế giới của sự an ủi kết nối thành thực".

Với người lính trẻ, bật ra được những điều sâu thẳm, những trở trăn sâu kín, những cảm giác mơ hồ mông lung hay trong sự lặng im trắc ẩn là niềm hạnh phúc không dễ bề diễn tả. "Chữ nghĩa với yêu cầu khắt khe, tự thân nó luôn đặt ra những đòi hỏi cao đối với người sáng tạo. Đã nhiều lần, tôi có ý nghĩ dừng lại hành trình này bởi những áp lực khi chưa tìm ra lối thoát. May mắn vẫn đến khi tôi đã không nguôi suy nghĩ, xúc cảm, lắng nghe, đọc và tự vấn rất nhiều để tiếp tục. Quả thực, càng viết, thơ ca càng đem lại cho tôi những cảm xúc ý nghĩa", Trần Việt Hoàng chia sẻ.

Ra mắt một tập thơ khi còn ngồi trên ghế giảng đường đại học là nỗ lực của người lính trẻ, cũng thể hiện niềm khát khao, trân trọng của anh với văn chương. Tập thơ như một thực chứng, một "dấu lửa", của một khoảng thời gian sắp sửa trôi qua… của người lính trẻ.

Có rất nhiều câu thơ khiến người đọc rung động: "vội vã làm chi/ tiếng chuông vọng mòn đỉnh núi/ cây sống cuộc đời vắng lá/ di chỉ chân ai để lại những cảm thương/ sương ở đây không vỡ vào ban mai/ nên long lanh cũng biết cúi đầu…"

Khoảnh khắc đẹp của tuổi thanh xuân người lính.

Tác giả lưu giữ nhiều khắc khoải với quê hương: "bầu trời vừa chớm đã vội vã cuối năm/ cơn mưa phùn trắng xóa/ ướt áo ai phiêu bạt tháng năm dài/ sấp ngửa là những lần thao thức quê hương"; "người đoái nhìn cố hương bằng ánh mắt/ nặng trĩu niềm thương/ sâu hoắm những đường cày đất bở/ đất tươm tất như hoa bung nở/ chờ những hạt mầm/ đâm vào đất/ để ngô biếc khoai xanh/ dáng mẹ cha thành nét khắc của một bức tranh..."; "ngực cây ấm vườn nhà/ tiếng chiều gọi dậy những bỏ quên/ nhìn mẹ nỗi mắt biếc xanh/ nghĩ về cha mồ hôi thêm trở mặn".

Ngay cả khi viết về phố, ta vẫn gặp ở đó nhịp chầm chậm, lắng sâu như vệt gió kéo dài từ chốn quê nhà:"bầu trời ngoài kia bao dung/ điều chưa trọn khiến người tin gió phố/ đôi chân thức dậy sau tiếng gọi di trú/ nơi gốc cây còn lại/ vết thương hóa thành trầm"; "cơn mưa thành phố/ bóng cây đổ không thể nào phủ che/ nét vẽ thanh thoát mỏng manh gò má/ nước mắt đổ lên ngọn chì/ người thiếu nữ nhìn tôi âu lo chiều xa lạ".

Riêng thơ viết cho núi rừng, biên ải, Trần Việt Hoàng cùng lúc thể hiện được sự vạm vỡ và đa cảm tạo nên sự lôi cuốn đến ám ảnh: "đất mở lòng cất/ một dáng sông xanh/ một vạt áo chàm ngày hội/ một mặt người nhìn vào thăm thẳm dòng trôi/ đêm mệt nhoài sóng nước/ khói núi mang giấc đồng bằng/ trăng khuya sót lại/ mảnh khuyết đắp mùa thu"; "ngút ngàn tầng xanh/ nhặt cành cây mủi/ cúi đầu trước tấm lòng đơn sơ/ nương nắng xa mờ/ ai canh những chiếc bóng vừa đổ".

Là một người lính, bên cạnh việc không ngừng học tập, rèn luyện; thực hiện nghĩa vụ với quân đội... Trần Việt Hoàng luôn đau đáu trách nhiệm của bản thân mình trước quá khứ cha ông.

Anh chia sẻ: "Văn học nghệ thuật có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc "khơi cho ta những tình cảm mà ta chưa có, luyện cho ta những tình cảm mà ta sẵn có". Trong đó, phải nhắc đến một phẩm tính ấy chính là lòng biết ơn quá khứ, lối sống ân nghĩa, thủy chung. Chính vì vậy, nền văn học nghệ thuật cần quan tâm đến mảng đề tài về tình yêu Tổ quốc, lòng tự hào dân tộc".

Tác giả trẻ có nhiều bài thơ xúc động về lịch sử dân tộc. Bài "Viết ở Đồng Lộc" mang đến niềm xúc động nghẹn ngào: 'lược giờ chải tóc những ngọn núi/ mười ngôi mộ bồ kết rưng rưng/ con đường giấu tàn tích vào trong/ nắng Đồng Lộc hong ấm hồi ức/ cỏ thao thức bên miệng hố bom/ những non xanh lặng lẽ/ chiến trường còn những mặt gương/ phản chiếu giấc mơ/ người cựu binh nhìn nắng trở mình..."

"Đêm thao trường" lại chính là tự sự của người lính trẻ trong bối cảnh đời sống hôm nay: "đêm ở thao trường/ sương tự tình trên vai người chiến sĩ/ phiên gác tràn trăng/ mặt đất mọc những nỗi niềm xám bạc/ đài chỉ huy sừng sững/ còn sót một ngọn đèn/ hàng cây lặng im làm bóng đêm bình thản/ hoa đơn sắc hương muộn rưng rưng/ đêm không một ngọn lửa/ dấu đạn bắn diễn tập ngày qua còn cày ấm đất nâu/ người chiến sĩ chắc tay bồng súng/ ý nghĩ bay về phía bình minh...".

Là một người viết trẻ, một học viên năm cuối của Trường Sĩ quan Chính trị - trung tâm đào tạo ra những "sĩ quan tâm hồn" cho toàn quân, Trần Việt Hoàng nhận thức sâu sắc vai trò của văn học nghệ thuật, đặc biệt là các sáng tác viết về những mảng đề tài mang tính tri ân. Chính vì vậy, bên cạnh việc học tập, rèn luyện để đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường; bên cạnh khao khát trong sáng với thơ ca, anh đã từng bước tìm hiểu, tích lũy và mạnh dạn thể nghiệm những sáng tác đầu tiên về các đề tài lớn.

Chùm thơ "Đêm thao trường" và "Ngày tưởng tượng" của Trần Việt Hoàng đã được trao giải thưởng Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh năm 2023 của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Đó là động lực quan trọng, tiếp thêm nhiệt huyết cho người lính trẻ tiếp tục đam mê với đề tài bằng trải nghiệm của chính mình.

Dù viết đề tài nào, thơ Trần Việt Hoàng dường như đều mang năng lượng của lửa ấm, chứa đựng sự bao dung, nhẫn nại và tin ở ngày mai, tin ở con người và trên hết là nguồn cội, như câu thơ anh viết "đỉnh lửa đã vời mà tàn tro vẫn ấm/ tiếng núi âm thầm lên ý nghĩ quê hương…"

Với nhiều thay đổi trong quy định đầu vào, đầu ra, quá trình đào tạo tiến sĩ sắp tới đây sẽ có những yêu cầu chặt chẽ và từng bước hội nhập với quốc tế.

Riêng ngành Y học có 45 ứng viên được hội đồng GS Cơ sở đề nghị xét công nhận đạt chuẩn GS, PGS. Tuy nhiên, chỉ có 40 ứng viên được Hội đồng GS ngành thông qua (9 ứng viên GS, 31 ứng viên PGS). Như vậy, có tổng cộng 30/40 ứng viên GS, PGS đã được thông qua của ngành Y bị tố chưa đạt tiêu chuẩn.

Trong đó, đa số các ứng viên bị tố công bố bài báo khoa học trên các tạp chí mở (OA). Ngoài ra, một số ứng viên bị tố không minh bạch về số bài báo.

Theo GS Nguyễn Văn Tuấn, Viện Garvan (Úc), vấn đề nổi cộm nhất trong việc xét GS, PGS ở Việt Nam là một số ứng viên công bố trên tập san "dỏm" hay tập san "săn mồi" (predatory journals). 

Việc này hay còn gọi là kĩ nghệ xuất bản khoa học dỏm mà cách đây 5 năm và gần nhất là năm ngoái ông đã đề cập tới. Vấn đề hiện nay là phân biệt tập san chính thống và tập san "săn mồi" (phi chính thống) càng ngày càng khó khăn vì các tập san phi chính thống thay đổi liên tục.

Công bố khoa học trên tạp chí phi chính thống là vi phạm quy ước về đạo đức công bố

"Chẳng hạn trong danh sách công bố của ứng viên, tôi thấy có ít nhất một tập san mà hội đồng GS và chuyên gia phản biện cho rằng thuộc nhóm Q1 (chính thống) nhưng thật ra là tập san "dởm".

GS Tuấn cho rằng năm nay nhiều ứng viên GS, PGS bị tố đăng bài trên tạp chí OA nhưng nếu nói  "gian dối" thì quá nặng nề và không đúng với bản chất của sự việc. Thực tế các ứng viên GS, PGS đã kê khai đầy đủ những bài báo họ công bố cùng những chi tiết về tập san, thời gian, số báo, số trang tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là đạo đức công bố (publication ethics) khoa học. Đạo đức công bố bao gồm những quy ước nhằm nhắc nhở nhà khoa học không được giả tạo dữ liệu, không được vặn vẹo dữ liệu theo ý mình, không công bố theo kiểu nhỏ giọt, không công bố 1 bài trên nhiều tập san, không công bố trên tập san phi chính thống...

"Ở đây các ứng viên công bố trên một số tập san "ngoài luồng" hay phi chính thống, do đó có thể nói họ vi phạm quy ước về đạo đức công bố khoa học. Vấn đề là ở Việt Nam không có nơi nào có những khoá học về đạo đức công bố cho các giảng viên đại học hay các nghiên cứu sinh, nên sự việc xảy ra cũng không quá ngạc nhiên"- ông Tuấn nói

Theo dõi công bố khoa học của các ứng viên GS, PGS của Việt Nam ngành Y và ngành Dược của Việt Nam, GS Nguyễn Văn Tuấn nhìn nhận, các bài báo trong ngành Y Sinh học và Dược học chiếm khoảng 37% tổng số bài báo khoa học từ Việt Nam trên các tập san trong danh mục ISI và điều đáng mừng là con số này vẫn tăng mỗi năm.

Nhưng điều đáng quan tâm là khoảng 90% các bài báo về Y Sinh học từ Việt Nam là do hợp tác quốc tế và do người nước ngoài chủ trì. Nói cách khác chỉ có 10% là do nội lực Việt Nam trong khi ở các nước như Thái Lan, Malaysia, Singapore, tỉ lệ này là 50%. 

"Đa số các công trình nghiên cứu Y Sinh học từ Việt Nam có hợp tác quốc tế, được công bố trên những tập san có ảnh hưởng cao và được trích dẫn nhiều lần. Nhưng tuyệt đại đa số các bài báo nội lực thì chỉ xuất hiện trên các tập san có ảnh hưởng thấp. Điều này cho thấy đầu tư cho nghiên cứu y khoa ở Việt Nam còn quá thấp và hiệu suất cũng còn thấp. Cần phải có một sự thay đổi từ căn bản về chính sách đầu tư cho nghiên cứu Y học, đầu tư cho năng lực khoa học, và công bố khoa học liên quan đến ngành Y"- GS Nguyễn Văn Tuấn đề xuất.

Chủ tịch Hội đồng GS ngành Y: Sẽ có giải trình

PGS.TS Trần Anh Tuấn, Chánh Văn phòng Hội đồng GS Nhà nước, cho biết sau khi nhận được thư của GS Nguyễn Ngọc Châu, Hội đồng GS Nhà nước đã yêu cầu Hội đồng GS ngành Y và ngành Dược rà soát lại hồ sơ các ứng viên. "Hiện nay Hội đồng GS ngành Y và ngành Dược đang rà soát lại và sẽ có báo cáo giải trình về vấn đề này"- ông Tuấn nói.

GS Mai Trọng Khoa, Thư ký Hội đồng GS ngành Y học thông tin, hiện Hội đồng GS ngành Y chuẩn bị họp về vấn đề các ứng viên GS, PGS bị tố, khi có kết quả sẽ báo cáo lên Hội đồng GS Nhà nước.

Trong khi đó, GS Đặng Vạn Phước, Chủ tịch Hội đồng GS ngành Y, cho hay chuyện đăng ở tạp chí khoa học như thế nào khá phức tạp. Hiện nay có hàng nghìn tạp chí và có những dạng vừa hoạt động khoa học vừa có business (kinh doanh). Hội đồng GS ngành Y sẽ có những bài viết để giải trình vấn đề này.

GS Phước cho rằng những tạp chí như thế nào chắc chắn sẽ phải có sự chuẩn hóa. Tuy nhiên, sẽ phải có một bộ phận có trách nhiệm công bố hàng năm.

GS Đặng Vạn Phước thừa nhận công bố khoa học của ngành Y rất ít do người trong nước chủ trì bởi công bố khoa học của ngành Y rất khó. Trong đó, nghiên cứu về y học cơ sở là những chuyện không liên quan đến bệnh tật nhưng đòi hỏi phải có phòng thí nghiệm, phương tiện càng hiện đại thì mới được tin tưởng.

Về nghiên cứu lâm sàng (chữa bệnh) cũng càng ngày càng khó vì càng ngày càng nhiều bệnh chữa được. Do vậy, những kĩ thuật phải được chứng minh và phải rất tinh vi mới có giá trị, không như cách đây 30-40 năm có thể thống kê là chữa cái gì.

“Y học là lĩnh vực rất rộng. Hướng nâng cao chất lượng là đúng nhưng tùy đặc thù từng ngành. Có những cái nếu đòi hỏi chất lượng quá cao thì cuối cùng chả quan tâm vì không có ai nghiên cứu và công bố, trong khi đó có những chuyện đời thường vẫn rất cần thiết. Cũng không thể nói rằng chạy theo số lượng công bố khoa học mà chất lượng kém, nhưng nếu chạy theo chất lượng mà không có bài nào đăng, không giải quyết được những vấn đề rất nhỏ có khi trong đời thường rất cần”- GS Phước nói.

Lê Huyền

36/50 ứng viên GS và PGS ngành Y, Dược bị tố không đạt chuẩn

Thêm 21 ứng viên GS, PGS ngành Y vừa bị tố và nghi ngờ không đạt tiêu chuẩn. Tính tổng cộng có 36/50 ứng viên của ngành Y, Dược (hơn 70%) bị tố cáo dù đã được Hội đồng GS ngành thông qua.

36/50 số ứng viên GS, PGS ngành Y và ngành Dược đã được Hội đồng GS ngành thông qua bị tố cáo chủ yếu liên quan tới công bố khoa học (30 ứng viên ngành Y, 6 ứng viên ngành Dược).

Riêng ngành Y học có 45 ứng viên được hội đồng GS Cơ sở đề nghị xét công nhận đạt chuẩn GS, PGS. Tuy nhiên, chỉ có 40 ứng viên được Hội đồng GS ngành thông qua (9 ứng viên GS, 31 ứng viên PGS). Như vậy, có tổng cộng 30/40 ứng viên GS, PGS đã được thông qua của ngành Y bị tố chưa đạt tiêu chuẩn.

Trong đó, đa số các ứng viên bị tố công bố bài báo khoa học trên các tạp chí mở (OA). Ngoài ra, một số ứng viên bị tố không minh bạch về số bài báo.

Theo GS Nguyễn Văn Tuấn, Viện Garvan (Úc), vấn đề nổi cộm nhất trong việc xét GS, PGS ở Việt Nam là một số ứng viên công bố trên tập san "dỏm" hay tập san "săn mồi" (predatory journals). 

Việc này hay còn gọi là kĩ nghệ xuất bản khoa học dỏm mà cách đây 5 năm và gần nhất là năm ngoái ông đã đề cập tới. Vấn đề hiện nay là phân biệt tập san chính thống và tập san "săn mồi" (phi chính thống) càng ngày càng khó khăn vì các tập san phi chính thống thay đổi liên tục.

Công bố khoa học trên tạp chí phi chính thống là vi phạm quy ước về đạo đức công bố

"Chẳng hạn trong danh sách công bố của ứng viên, tôi thấy có ít nhất một tập san mà hội đồng GS và chuyên gia phản biện cho rằng thuộc nhóm Q1 (chính thống) nhưng thật ra là tập san "dởm".

GS Tuấn cho rằng năm nay nhiều ứng viên GS, PGS bị tố đăng bài trên tạp chí OA nhưng nếu nói  "gian dối" thì quá nặng nề và không đúng với bản chất của sự việc. Thực tế các ứng viên GS, PGS đã kê khai đầy đủ những bài báo họ công bố cùng những chi tiết về tập san, thời gian, số báo, số trang tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, vấn đề ở đây là đạo đức công bố (publication ethics) khoa học. Đạo đức công bố bao gồm những quy ước nhằm nhắc nhở nhà khoa học không được giả tạo dữ liệu, không được vặn vẹo dữ liệu theo ý mình, không công bố theo kiểu nhỏ giọt, không công bố 1 bài trên nhiều tập san, không công bố trên tập san phi chính thống...

"Ở đây các ứng viên công bố trên một số tập san "ngoài luồng" hay phi chính thống, do đó có thể nói họ vi phạm quy ước về đạo đức công bố khoa học. Vấn đề là ở Việt Nam không có nơi nào có những khoá học về đạo đức công bố cho các giảng viên đại học hay các nghiên cứu sinh, nên sự việc xảy ra cũng không quá ngạc nhiên"- ông Tuấn nói

Theo dõi công bố khoa học của các ứng viên GS, PGS của Việt Nam ngành Y và ngành Dược của Việt Nam, GS Nguyễn Văn Tuấn nhìn nhận, các bài báo trong ngành Y Sinh học và Dược học chiếm khoảng 37% tổng số bài báo khoa học từ Việt Nam trên các tập san trong danh mục ISI và điều đáng mừng là con số này vẫn tăng mỗi năm.

Nhưng điều đáng quan tâm là khoảng 90% các bài báo về Y Sinh học từ Việt Nam là do hợp tác quốc tế và do người nước ngoài chủ trì. Nói cách khác chỉ có 10% là do nội lực Việt Nam trong khi ở các nước như Thái Lan, Malaysia, Singapore, tỉ lệ này là 50%. 

"Đa số các công trình nghiên cứu Y Sinh học từ Việt Nam có hợp tác quốc tế, được công bố trên những tập san có ảnh hưởng cao và được trích dẫn nhiều lần. Nhưng tuyệt đại đa số các bài báo nội lực thì chỉ xuất hiện trên các tập san có ảnh hưởng thấp. Điều này cho thấy đầu tư cho nghiên cứu y khoa ở Việt Nam còn quá thấp và hiệu suất cũng còn thấp. Cần phải có một sự thay đổi từ căn bản về chính sách đầu tư cho nghiên cứu Y học, đầu tư cho năng lực khoa học, và công bố khoa học liên quan đến ngành Y"- GS Nguyễn Văn Tuấn đề xuất.

Chủ tịch Hội đồng GS ngành Y: Sẽ có giải trình

PGS.TS Trần Anh Tuấn, Chánh Văn phòng Hội đồng GS Nhà nước, cho biết sau khi nhận được thư của GS Nguyễn Ngọc Châu, Hội đồng GS Nhà nước đã yêu cầu Hội đồng GS ngành Y và ngành Dược rà soát lại hồ sơ các ứng viên. "Hiện nay Hội đồng GS ngành Y và ngành Dược đang rà soát lại và sẽ có báo cáo giải trình về vấn đề này"- ông Tuấn nói.

GS Mai Trọng Khoa, Thư ký Hội đồng GS ngành Y học thông tin, hiện Hội đồng GS ngành Y chuẩn bị họp về vấn đề các ứng viên GS, PGS bị tố, khi có kết quả sẽ báo cáo lên Hội đồng GS Nhà nước.

Trong khi đó, GS Đặng Vạn Phước, Chủ tịch Hội đồng GS ngành Y, cho hay chuyện đăng ở tạp chí khoa học như thế nào khá phức tạp. Hiện nay có hàng nghìn tạp chí và có những dạng vừa hoạt động khoa học vừa có business (kinh doanh). Hội đồng GS ngành Y sẽ có những bài viết để giải trình vấn đề này.

GS Phước cho rằng những tạp chí như thế nào chắc chắn sẽ phải có sự chuẩn hóa. Tuy nhiên, sẽ phải có một bộ phận có trách nhiệm công bố hàng năm.

GS Đặng Vạn Phước thừa nhận công bố khoa học của ngành Y rất ít do người trong nước chủ trì bởi công bố khoa học của ngành Y rất khó. Trong đó, nghiên cứu về y học cơ sở là những chuyện không liên quan đến bệnh tật nhưng đòi hỏi phải có phòng thí nghiệm, phương tiện càng hiện đại thì mới được tin tưởng.

Về nghiên cứu lâm sàng (chữa bệnh) cũng càng ngày càng khó vì càng ngày càng nhiều bệnh chữa được. Do vậy, những kĩ thuật phải được chứng minh và phải rất tinh vi mới có giá trị, không như cách đây 30-40 năm có thể thống kê là chữa cái gì.

“Y học là lĩnh vực rất rộng. Hướng nâng cao chất lượng là đúng nhưng tùy đặc thù từng ngành. Có những cái nếu đòi hỏi chất lượng quá cao thì cuối cùng chả quan tâm vì không có ai nghiên cứu và công bố, trong khi đó có những chuyện đời thường vẫn rất cần thiết. Cũng không thể nói rằng chạy theo số lượng công bố khoa học mà chất lượng kém, nhưng nếu chạy theo chất lượng mà không có bài nào đăng, không giải quyết được những vấn đề rất nhỏ có khi trong đời thường rất cần”- GS Phước nói.

Lê Huyền

36/50 ứng viên GS và PGS ngành Y, Dược bị tố không đạt chuẩn

Thêm 21 ứng viên GS, PGS ngành Y vừa bị tố và nghi ngờ không đạt tiêu chuẩn. Tính tổng cộng có 36/50 ứng viên của ngành Y, Dược (hơn 70%) bị tố cáo dù đã được Hội đồng GS ngành thông qua.