Bài viết thể hiện quan điểm của cá nhân tác giả. Chúng tôi xin đăng tải toàn văn để bạn đọc tham khảo.

Trong ba phương tiện giao thông: xe máy, ô-tô và xe buýt, người bình thường nào cũng đều biết xe máy là phương tiện ít an toàn nhất và tai nạn giao thông ở Việt Nam đang rất khủng khiếp.

Tính toán của chúng tôi theo mô hình HDM-4 của Ngân hàng Thế giới khẳng định điều này. Chi phí bình quân do tai nạn giao thông (TNGT) mà người đi xe máy phải chịu vào năm 2011 lên đến 139 đồng/km, gấp hơn 3 lần so với xe ô-tô và 70 lần đối với xe buýt.

Kết quả nghiên cứu về chi phí vận hành giao thông của 3 loại phương tiên. Lưu ý: Các chi phí lúc cao điểm và thấp điểm là khác nhau, nhưng một số chi phí không thay đổi hay ảnh hưởng nhiều đến hàm ý của việc phân tích, trong khi các tính toán khá phức tạp nên chúng tôi giữ nguyên.

Tuy nhiên, không thể dựa vào những con số nêu trên để lập luận rằng phải bỏ/cấm xe máy vì như vậy là chỉ nhìn bát mà quên mâm và không hiểu thực tế cuộc sống đang xảy ra như thế nào.   

Trên thực tế, trong trường hợp này, con người duy lý và tính toán lợi ích tổng nên biết rằng trong ba loại phương tiện, sử dụng xe máy là tốt nhất. Thực tế là hầu hết mọi người đang dùng phương tiện này cho dù họ nhận thức được mức độ nguy hiểm của nó (bình quân nó chỉ chiếm 10% tổng chi phí mà thôi và những người cẩn thận có thể giảm thiểu khá nhiều).

Thêm vào đó, tổng thể cho cả nền kinh tế thì xe máy đang là hiệu quả và phù hợp nhất do đặc điểm của cấu trúc đô thị và các hoạt động kinh tế hiện nay. Đây là lý do xe máy phổ biến và đang làm cho nền kinh tế Việt Nam trở nên hiệu quả.

Tuy nhiên, khi cấu trúc nền kinh tế và hình thái đô thị thay đổi thì giao thông công cộng (GTCC) nếu hiệu quả sẽ mang lại lợi ích lớn nhất cho toàn xã hội. Do vậy, giải pháp phải là xây bằng được hệ thống GTCC công suất lớn và vận hành chúng hiệu quả gắn với các biện pháp giảm thiểu việc sử dụng các phương tiện giao thông cá nhân.

Khi đi lại, mỗi người đều tính toán (theo trực giác) tổng chi phí bao gồm ít nhất ba thành phần: chi phí xe cộ hay tiền mua vé, giá trị thời gian và an toàn, chứ ít ai chỉ nhìn vào an toàn rồi đưa ra quyết định.

Tai nạn giao thông ở Việt Nam đang rất đáng lo ngại.

Ước tính của chúng tôi vào năm 2011 ở TPHCM cho khoảng cách đi lại bình quân khoảng 6 km (khoảng cách phổ biến), người đi xe máy, ô-tô và xe buýt tốn lần lượt là: 9; 21; và 12 nghìn đồng (người đi xe buýt mua vé tháng). 

Nhìn chi tiết hơn một chút, vào giờ thông thường, chi phí vận hành của người đi xe máy là 1.429 đồng/km, chỉ tương đương với chi phí thời gian nếu đi xe buýt (1.412 đồng) mà thôi. Vào giờ cao điểm hai con số lần lượt là 1.618 và 1.673 (chi phí vận hành ở thời điểm hiện tại không khác nhiều do giá xe và xăng là tương đương trong khi chi phí thời gian đã cao hơn đáng kể so với năm 2011 do thu nhập đã tăng hơn 50%).

Những con số nêu trên cho thấy, với tình trạng giao thông hiện tại, giả sử cho đi xe buýt miễn phí thì cũng không có nhiều người bỏ xe máy để sử dụng xe buýt. Hệ thống xe buýt nói riêng, VTCC nói chung ở TPHCM và Hà Nội đang có vấn đề hết sức nghiêm trọng.

Tổng chi phí của toàn xã hội/km (chưa bao gồm chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng) lúc cao điểm với xe buýt, xe máy và ô-tô lần lượt là: 2,2; 2,5 và 6,2 nghìn đồng; và lúc thấp điểm các con số lần lượt là: 2,1; 1,5 và 3,5 nghìn đồng.

Về tắc nghẽn giao thông, ô tô là thủ phạm nghiêm trọng nhất. Lúc cao điểm, tính đơn giản, chỉ riêng chi phí tắc nghẽn của ô tô đã cao hơn rất nhiều tổng chi phí của hai phương tiện kia. Nếu bao gồm chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng con số còn khủng khiếp hơn rất nhiều. Đây là lý do mà nhiều thành phố đã bắt đầu cấm xe ô tô, nhất là những nơi văn minh. 

Lập luận vì kém an toàn với hình ảnh thịt bọc sắt nên bỏ/cấm xe máy giống như chuyện có một cô gái rất đẹp, nhưng nói mãi cũng chán. Một hôm có nhà báo chú ý đến cái nốt ruồi trên má của cô ta và viết bài phân tích về sự xấu xí của nó. Đây là chuyện lạ nên mọi người tập trung vào bàn tán theo chiều hướng tiêu cực, rồi đồng nhất với cô gái nọ và mọi chuyện xảy ra thật là khủng kiếp. Đáng buồn, đây lại là một kỹ thuật điêu luyện của truyền thông.

Cuối cùng, tôi xin làm rõ để tránh hiểu nhầm rằng cần phân biệt giữa nguyên nhân gây ra tại nạn và người gánh chịu hậu quả. Làn đường hỗn hợp đang làm cho tình trạng tai nạn giao thông hết sức tồi tệ với các vụ tai nạn nghiêm trọng chủ yếu là va chạm giữa ô tô và xe máy. Về hậu quả, người đi xe máy phải gánh chịu nhiều thiệt hại nhất. Do vậy, một trong những giải pháp quan trọng để giảm TNGT là giảm thiểu các làn đường hỗn hợp.

Tóm lại, xe máy đang là bài toán đau đầu của Việt Nam. Hiện tại nó đang rất phù hợp, nhưng không thể là phương tiện giao thông chủ yếu của một xã hội văn minh. Để giải quyết nó cần có cái nhìn tổng thể chứ không thể nhìn vào một vài vấn đề cục bộ nào đó rồi đưa ra những giải pháp không thực tế. Thêm vào đó, các xã hội văn minh đang nhắm đến cái đích con người không phụ thuộc vào xe cộ và có những bước đi rất quyết liệt. Do vậy, lập luận ô tô là phương tiện của xã hội văn minh đã lỗi thời.

Huỳnh Thế Du

Bạn có đồng tình với quan điểm trên? Xe máy hay ô tô, phương tiện nào an toàn? Môi trường nào cho xe máy đi an toàn? Mọi ý kiến chia sẻ tranh luận xin gửi về chuyên trang theo email: otoxemay@vietnamnet.vn. Xin trân trọng cảm ơn!

Day dứt giấc mơ cuộc sống an toàn của người đi xe máy

Tôi đang đi bằng xe máy nhưng tôi mong tương lai, xe máy chỉ nên dùng khi thật sự cần thiết và an toàn. Còn như giờ đây, mạng người đang bị xem quá nhẹ và rẻ.

Sau một thập kỷ bị chế nhạo và xua đuổi, mã QR – những hoạ tiết ô vuông nhỏ màu trắng đen mà bạn có thể quét bằng điện thoại để mở ra một website cụ thể - cuối cùng cũng đến lúc toả sáng.

Trong suốt đại dịch COVID-19 hiện vẫn đang diễn ra trên toàn cầu, khi mà chẳng ai muốn đụng vào bất kỳ thứ gì, các nhà hàng vừa tái mở cửa đã chọn giải pháp thay thế thực đơn in giấy bằng các mã QR. PayPal và Venmo thì tung ra một tuỳ chọn thanh toán không chạm thông qua mã QR dành cho các doanh nghiệp, còn CVS cũng nhanh chóng công bố kế hoạch triển khai mã QR tại 8.200 cửa hàng của hãng từ nay cho đến hết năm.

Các công ty dược phẩm thậm chí còn đang phát triển các ứng dụng thử COVID-19 với tính năng hiển thị trạng thái sức khoẻ người dùng qua mã QR, từ đó quyết định liệu họ có thể quay lại làm việc, đi vào một toà nhà, hay lên máy bay hay không.

Tất nhiên, những bước tiến đó không phải là chuyện lạ ở Trung Quốc, nơi mà mã QR đã quá phổ biến và là một công cụ không thể thiếu cho thanh toán số. Hai phần ba dân số Trung Quốc đã sử dụng mã QR từ năm 2017. Nhưng đối với phần còn lại của thế giới, sự trỗi dậy bất ngờ của những ô vuông đen trắng nhỏ xíu kia có thể được xem như một sự "xá tội" chẳng ai nghĩ đến dành cho loại công nghệ vẫn bị đánh giá là mập mờ kia.

Mã QR (viết tắt của "Quick Response", tức "Phản hồi nhanh") xuất hiện từ năm 1994 trong phòng thí nghiệm của công ty con thuộc Toyota tên Denso Wave. Nhà sản xuất xe hơi này cần một phương thức dễ dàng hơn để theo dõi các linh kiện xe hơi trên dây chuyền lắp ráp, và mã QR đã mang lại một cải tiến rõ rệt so với mã vạch (barcode) vốn được phát minh từ 42 năm trước. Mã vạch lưu trữ thông tin bên trong một dãy các đường kẻ một chiều, với lượng dữ liệu tối đa 80 ký tự. Nhưng mã QR chuẩn, vốn lưu trữ thông tin trong một hình hai chiều chứa nhiều ô vuông nhỏ, có thể nắm giữ lượng dữ liệu gấp 100 lần mã vạch (vừa đủ không gian lưu trữ cho một phiên bản đơn giản của trò rắn săn mồi!)

Mã QR được sử dụng trong các ứng dụng công nghiệp cho đến năm 2010, khi smartphone bắt đầu được trang bị khả năng đọc chúng và phiên dịch chúng thành các đường link web. Một làn sóng phấn khích nổ ra, không ít người dự đoán mà QR sẽ mở ra một cánh cổng giữa thế giới thực và thế giới số - hay theo cách gọi ngày nay là "thực tại tăng cường". Nhanh chóng tự nhận bản thân là những người sành sỏi về công nghệ, các công ty bắt đầu cho dán những ô vuông kia lên các bảng quảng cáo, các toà nhà, và cả đồng phục nhân viên nữa – tất cả đều nhằm thúc giục người tiêu dùng quét mã QR.

Vấn đề duy nhất ở đây là: quá nhiều thứ ngớ ngẩn liên quan đến mã QR.

Trong những tháng ngày còn mới cứng đó, người dùng smartphone phải tải về một ứng dụng bên thứ ba để quét mã QR – quả là một đòi hỏi hơi thái quá và có phần khó hiểu chỉ để buộc người dùng phải xem các quảng cáo trong ứng dụng. Kết nỗi dữ liệu thời đó cũng không phổ biến hay đáng tin cậy như ngày nay, khiến rất khó để theo dấu các đường link kia mỗi khi bạn quét được chúng. Và khi website đã nạp xong, thì bạn hẳn sẽ đứng hình vài giây khi thứ hiện ra trên màn hình thường là phiên bản desktop của một website, vốn trông cực kỳ kinh khủng khi hiển thị trên điện thoại.

Đến tháng 12/2011, comScore đưa tin rằng chỉ 20% người dùng smartphone Mỹ, 16% người Canada, và 12% người Tây Ban Nha và Anh từng sử dụng mã QR – và con số này chắc chắn sẽ giảm nữa. Công nghệ QR ở ngoài Trung Quốc đã trở thành một trò hề mà khi nhắc đến, người ta nghĩ ngay đến những chiêu trò marketing ngớ ngẩn.

Một tài khoản Tumblr từng đăng tải bài viết nói về những ứng dụng vô bổ nhất liên quan đến mã QR (ví dụ, in mã QR lên giày sneaker, dùng mã QR để cho bạn biết khi nào dưa hấu chín, những mã QR mà bạn chỉ có thể quét được nếu đứng trực tiếp trên đường ray tàu điện ngầm…). Blog này sau đó được bầu chọn là "bộ sưu tập của một công nghệ buồn và kinh khủng" bởi các phóng viên công nghệ.

Dù công nghệ QR từng có thời bị lãng quên tại Mỹ, nó đã nhanh chóng được chào đón tại Trung Quốc, nơi WeChat và AliPay dùng mã QR để hỗ trợ cho quá trình mở rộng thần tốc các dịch vụ thanh toán di động của họ. Trong một lần đến Trung Quốc vào năm 2014, CEO Snapchat Evan Spiegel đã bị ấn tượng mạnh bởi công nghệ này, đến mức anh ngay lập tức thành lập một đội để tạo ra phiên bản mã QR mới cho ứng dụng của mình, gọi là Snapcode với chức năng cho phép người dùng dễ  dàng thêm  bạn mới. Mã QR lúc này mới bắt đầu được chào đón, hiện diện khắp nơi từ danh thiếp cho đến website chính thức của Nhà Trắng, dẫn đến sự ra đời của hàng loạt những bản sao đến từ Facebook, Twitter, Spotify, và Amazon.

Đột phá thực sự diễn ra vào năm 2017, khi các bản cập nhật dành cho hệ điều hành Android và iOS mang lại cho mọi mẫu smartphone mới khả năng quét mã QR từ các ứng dụng máy ảnh mặc định - người dùng không phải tải thêm thứ gì nữa. Trang Wired từng dự đoán mã QR sẽ sớm thành công, rằng "mã QR không phải là một thất bại từ quá khứ. Chúng là tương lai. Lần này là thật".

Dẫu vậy, dữ liệu từ nhà quản lý QR Scanova cho thấy số lượng hộ gia đình Mỹ từng sử dụng mã QR trong một năm trước đó chỉ tăng nhẹ 7% từ 2018 sang 2019.

Và trong lần trỗi dậy nhờ COVID này, các "nhà tiên tri" lại một lần nữa dự đoán mã QR cuối cùng đã đến lúc toả sáng. Dù chúng ta chưa rõ liệu các công ty có tìm ra những phương thức thú vị nào khác để sử dụng mã QR, hay liệu người tiêu dùng có còn hứng thú với nó sau khi đại dịch đã qua hay không, thì những lĩnh vực như smartphone, thiết kế web, và dữ liệu di động chắc chắn đã tiến rất xa từ vị trí ban đầu của chúng khi mã QR có màn ra mắt thảm hoạ vào năm 2010. Có lẽ lần này đã thực sự đến lượt mã QR lên tiếng rồi!

(Theo VnReview, Quartz)

Nở rộ các dịch vụ thanh toán QR Code tại quầy

Thanh toán QR Code đang được dùng ngày càng nhiều hơn do tính tiện ích, bảo mật và chương trình khuyến mại của các nền tảng cung cấp dịch vụ.

Xem video highlights Chelsea 1-0 MU