

Có một số điểm chung trong các tiểu thuyết Nhật Bản nổi tiếng tại Anh. Nguồn: The Guardian.
Vào năm 2022, số liệu từ Nielsen BookScan cho thấy tiểu thuyết Nhật Bản chiếm 25% tổng doanh số tiểu thuyết dịch tại Vương quốc Anh. Con số này thậm chí còn nổi bật hơn trong năm nay. Theo The Guardian, trong số 40 tiểu thuyết dịch hàng đầu năm 2024 cho đến nay, 43% là của Nhật Bản, trong đó, tiểu thuyết tội phạm Buttercủa Asako Yuzuki đứng đầu danh sách.
Trước hết, tiểu thuyết Nhật Bản không phải là lần đầu tiên phổ biến ở Vương quốc Anh. Vào những năm 1990, đã có hai nhà văn mang tới nhiều tác phẩm đình đám ở đất nước này. Haruki Murakami, một hiện tượng văn học toàn cầu, đã nổi lên ở Anh khi Harvill Press xuất bản TheWind-Up Bird Chroniclevào năm 1998.
Nhưng nhiều người ít để ý rằng Banana Yoshimoto đã đến với nước Anh từ trước đó. Các tác phẩm của Yoshimoto được dịch tiếng Anh vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990. Với những cuốn sách như Kitchen and Lizard, tác phẩm của bà thường có sự góp mặt của những người phụ nữ trẻ đang cố gắng vượt qua bi kịch cá nhân.
Murakami và Yoshimoto còn có một điểm chung. Cả hai đều bị chỉ trích trong một bài luận năm 1990 của Kenzaburō Ōe, tác giả người Nhật đoạt giải Nobel. Ông cho biết, các tác phẩm của hai nhà văn trên "truyền tải trải nghiệm của một người trẻ không tham gia hoặc bất mãn về mặt chính trị, hài lòng khi tồn tại với nền tiểu văn hóa của giới vị thành niên hoặc hậu vị thành niên".
Có nhiều yếu tố gắn kết tiểu thuyết của Murakami và Yoshimoto, sự xa lánh xã hội, chủ nghĩa siêu thực, phản kỳ vọng của xã hội, đang hiện diện trong các đầu sách ăn khách nhất của Nhật Bản hiện nay.
Nhưng không chỉ có thế. Trong thập kỷ qua đã có sự phát triển vượt bậc trong tiểu thuyết tội phạm Nhật Bản, cả cổ điển và đương đại. Ngoài Buttercủa Yuzuki, trong top 20 tiểu thuyết được dịch nhiều nhất năm nay còn có tiểu thuyết tội phạm Tokyo Expresscủa Seichō Matsumoto. Cũng có một làn sóng tiểu thuyết văn học từ góc nhìn của phụ nữ, thường là của các nhà văn như Sayaka Murata, Hiromi Kawakami và Mieko Kawakami.
Góc nhìn đặc biệt của phái nữ
Việc xuất bản Convenience StoreWomancủa Murata vào năm 2018 là một "khoảnh khắc mang tính bước ngoặt", Jason Arthur, Phó giám đốc xuất bản tại Granta cho biết. Cuốn tiểu thuyết kể về Keiko, một người phụ nữ 36 tuổi gặp khó khăn trong hòa nhập nhưng lại tìm thấy sự hài lòng trong công việc thường ngày tại một cửa hàng nhỏ. Đây là tác phẩm đầu tiên trong số ba tác phẩm của Murata được Granta xuất bản.
 |
Cuốn sách gặt hái được nhiều thành công lớn. Ảnh:Medium. |
Hai tác phẩm còn lại là Earthlingsvà Life Ceremony, đã bán được hơn nửa triệu bản. Arthur nói: "Bà ấy là một hiện tượng”. “Vai trò của Convenience Store Womantrong cơn sốt văn học Nhật Bản không thể bỏ qua", Alison Fincher, người điều hành trang web và podcast Read Japanese Literature, cũng đồng tình.
Ginny Tapley Takemori, biên dịch viên tiếng Anh của Murata, người đã sống ở Tokyo trong 20 năm, cho biết thành công từ những cuốn sách của Murata "thực sự đáng kinh ngạc". Theo Ginny, mọi người có xu hướng coi Convenience Store Womanlà một cuốn sách về chứng tự kỷ, "điều Sayaka không chủ đích khi viết. Tuy nhiên, bà ấy không bận tâm khi mọi người nhìn nhận theo cách đó. Bà ấy cho chúng ta thấy rằng những gì chúng ta coi là bình thường thực ra không hề bình thường chút nào".
Fincher nhận xét rằng sự nổi tiếng của các tác giả nữ đã có hiệu ứng lan tỏa. “Các nhà xuất bản đã chuyển từ việc hỏi ‘Bạn có thể cho chúng tôi một Murakami khác không?’ sang ‘Bạn có thể cho chúng tôi một Murata khác không?’”.
Sách chữa lành cùng những chú mèo lên ngôi
Ngoài ra, một xu hướng khác cũng đang được quan tâm là những cuốn sách chữa lành, vốn không được đánh giá trên báo chí nhưng lại chiếm hơn một nửa số tiểu thuyết bán chạy nhất của Nhật Bản trong năm nay. Có những họa tiết lặp lại: quán cà phê (Before the Coffee Gets Coldcủa Toshikazu Kawaguchi), hiệu sách và thư viện (What You Are Looking for Is in the Librarycủa Michiko Aoyama) và hơn hết là những chú mèo (She and Her Catcủa Makato Shinkai).
 |
Những chú mèo là không thể thiếu trên bìa sách. Ảnh:The Guardian. |
Một trong những nhà xuất bản sách giải trí Nhật Bản thành công nhất tại Anh là Doubleday, nơi Jane Lawson là phó chủ nhiệm. Lawson lớn lên ở Nhật Bản và khi còn là biên tập viên cấp thấp. Bà nhớ lại: “Tôi là người duy nhất tìm kiếm tiểu thuyết Nhật Bản. Tôi đã thấy một bản sao của The Guest Cat”, nhắc đến cuốn tiểu thuyết năm 2001 của Takashi Hiraide. Sau khi tác phẩm này ăn khách, bà nghĩ, "Tôi muốn xuất bản một cuốn sách như vậy". Năm 2017, bà đã xuất bản bản dịch tiếng Anh của The Travelling Cat Chroniclescủa Hiro Arikawa, cuốn sách sau đó bán được hơn một triệu bản.
Theo Lawson, điều thú vị về thể loại sách chữa lành là nó vượt qua mọi rào cản, hấp dẫn cả người trẻ và người già. Những cuốn sách này "có những phẩm chất chung, đã có từ The Alchemistcủa Paulo Coelho, nhưng nó đã được nâng tầm và trở nên thú vị hơn nhờ Instagram và BookTok".
Lawson thừa nhận rằng có một sự khinh thường đối với sách chữa lành, và đặc biệt là thể loại phụ về mèo: "Tôi thì không bận tâm, vì chúng bán được rất nhiều bản. Chúng tôi không bận tâm nếu mọi người có chút ghen tị".
Trước xu hướng này, các nhà xuất bản đã phải điều chỉnh sách để bắt kịp các cuốn tiểu thuyết Nhật Bản. Nhà đại diện văn học Li Kanqing, chuyên về văn học Đông Á, đưa ra ví dụ một tác phẩm về một người bán sách nữ. "Tên của nó hoàn toàn khác trong tiếng Nhật, nhưng nhà xuất bản Anh đã đổi tên thành The Bookshop Womanđể nghe có vẻ hơi giống với Convenience Store Woman". Và cuốn sách "bán rất chạy".
Tony Malone, một blogger về sách và người đam mê tiểu thuyết Nhật Bản chỉ ra, họa tiết mèo trên bìa sách hiện nay cũng thu hút đến mức tác giả không cần đề cập đến chi tiết nào có mèo trong nội dung. Gần đây, ông đã đọc tác phẩm Days at the Morasaki Bookshopcủa Satoshi Yagisawa. "Có một con mèo trên bìa sách. Nhưng không có con mèo nào trong sách. Không có lời nào nhắc đến". Và phần tiếp theo cũng có hai con mèo trên bìa sách.
Nhưng trong một ngành công nghiệp bị thúc đẩy bởi các xu hướng, liệu tiểu thuyết Nhật Bản có nguy cơ mất đi sức hấp dẫn của nó không? Nó đã đạt đến đỉnh cao chưa? Kanqing nói: “Luôn có những làn sóng mới trong ngành xuất bản. Một ngày nào đó nó sẽ qua đi. Tôi hoàn toàn ổn với việc những cuốn sách về mèo trôi qua như cát”.
Cuối cùng, một lý do tiểu thuyết bán được, dù là từ Nhật Bản hay các quốc gia khác, dù là sách về mèo hay tội phạm, là tính phổ quát của nó. Như Fincher nhận xét về tác phẩm của Murata, những cuốn sách đó cho chúng ta biết rằng "con người đều hơi kỳ lạ, và xã hội loài người cũng như vậy. Do đó, tất cả dường như đều có mặt trong câu chuyện".
Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews
Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.
Trân trọng.
" alt="Bí quyết tiểu thuyết Nhật Bản bùng nổ tại Anh: Rất nhiều mèo?"/>
Bí quyết tiểu thuyết Nhật Bản bùng nổ tại Anh: Rất nhiều mèo?
Bám sát cấu trúc đề thi minh họaTại TP.HCM, nhiều thí sinh ra về sau buổi thi Ngữ văn với vẻ mặt tươi tắn.
Chiều 23/6, khi làm thủ tục dự thi tại Trường THPT Nguyễn Hưu Huân TP.HCM, các thí sinh đã dự đoán đề thi sẽ có trích ngữ liệu trong 2 tác phẩm về “sông” gồm Người lái đò trên Sông Đà và Ai đã đặt tên cho dòng sông.
 |
Thí sinh TP.HCM vui vẻ sau giờ thi sáng nay.Ảnh: Tùng Tin |
Tại điểm thi Trường THPT Marie Curie, nhiều thí sinh cho biết đề văn khá dễ, đều có trong chương trình dạy học của nhà trường.
Bạn Hồng Anh và Gia Bảo cho biết đề văn đều có trong chương trình học. Cả hai em đều dự đoán được khoảng 7 điểm.
Em Quốc Trung, cũng học sinh của trường chia sẻ: "Em không ôn nhiều những phần có trong đề thi. Tuy nhiên, ở lớp, các thầy cô đều đã dạy rồi nên em không lo lắng".
Học sinh Băng Trinh, trường THCS Nguyễn Thị Diệu cũng nhận định: "Đề vừa sức với em".
Thí sinh Kim Duyên, học sinh Trung tâm giáo dục thường xuyên Thủ Đức, cho hay trước đó em đã đoán tác phẩm viết về sông Thương (Ai đã đặt tên cho dòng sông) sẽ đưa vào đề thi.”Vì vậy, khi gặp đề thi này em rất phấn chấn”.
Nhận định về đề thi, Duyên cho rằng, các câu hỏi ở mức độ vừa, không quá khó nhưng cũng không quá dễ. Các câu hỏi đều có mức độ như nhau. “Cá nhân em thấy khó nhất chính là câu hỏi về nghị luận xã hội”.
Với thí sinh Nguyễn Minh Châu, học sinh Trường THPT Nguyễn Hữu Huân, đề thi khó nhất ở câu hỏi đọc hiểu. Phần làm văn (7 điểm) trong đó câu hỏi về nghị luận xã hội yêu cầu viết một đoạn văn khoảng 200 chữ về ý chí của con người trong cuộc sống gần gũi với đời sống nhưng bị hạn chế về câu chữ. “Em nghĩ nên giới hạn khoảng trong 500 chữ sẽ dễ diện đạt hơn là 200 chữ”- Châu cho hay. Nhận định về điểm bài thi Ngữ văn, Minh Châu dự đoán khoảng 6 điểm.
 |
Thí sinh tại điểm thi Trường THPT Gò Vấp, TP.HCM (Ảnh: Duy Linh) |
Thí sinh Huỳnh Nguyễn Trọng Đạt, học sinh Trường THPT Nguyễn Hữu Huân cũng cho hay tổng thể đề văn không có câu hỏi nào khó. Tuy nhiên, trong số các câu hỏi thì phần nghị luận xã hội là khó nhất (phần làm văn 2 điểm); Câu hỏi về nghị luận văn học, học sinh đã được cảnh báo nên không quá khó khăn. Trọng Đạt tin có thể đạt điểm trung bình dù môn Ngữ văn chỉ thi để xét tốt nghiệp.
Đến từ Quảng Ninh, Quán quân Đường lên đỉnh Olympia 2018 Nguyễn Hoàng Cường vui vẻ vì làm được bài, dù hơi "khó nhằn". Theo em, câu nghị luận văn học cần có hiểu biết khá sâu, còn câu nghị luận xã hội thì chủ đề dễ đoán nhưng cũng khá gần gũi với đời sống thường ngày.
Rời phòng thi, nhiều thí sinh ở Đà Nẵng “thở phào” nhẹ nhõm.
Thí sinh Nguyễn Gia Huy, Trường THPT Phan Chu Trinh (Đà Nẵng) làm được khoảng 70%. Chỉ riêng phần nghị luận văn học, Huy tự chấm có thể đạt được từ 3-5 điểm. Những bạn không chuyên văn có thể đạt được điểm trung bình.
Tương tự, Nguyễn Phi Hùng, Trường THPT Nguyễn Hiền (Đà Nẵng) cho biết đề thi năm nay bám sát sách giáo khoa và có sự phân hóa. “Năm nay em tự tin mình làm được khoảng 70% bài thi. Nếu các bạn ôn kỹ sẽ đạt điểm cao”.
Trong khi đó, với Võ Ngọc Thanh Hoài, Trường THPT Trần Phú thì đề thi năm nay dễ hơn năm ngoái, có sự phân loại giữa các thí sinh thi Ngữ văn để lấy điểm tốt nghiệp và lấy điểm xét tuyển đại học.
 |
Buổi thi môn Văn, kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, tại Thanh Hóa vắng 162 thí sinh, có 3 thí sinh bị đình chỉ do mang điện thoại vào phòng thi. Đi kiểm tra công tácthi, ông Phạm Đăng Quyền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban chỉ đạo kỳ thi THPT quốc gia tỉnh Thanh Hóa năm 2019 lưu ý tập trung thực hiện tốt các khâu tổ chức, nội quy, quy định của kỳ thi, bảo đảm kỳ thi diễn ra an toàn, nghiêm túc. Điểm trưởng các điểm thi nhắc nhở cán bộ coi thi đánh số báo danh, sơ đồ phòng thi, thời gian thi cho từng môn đúng quy chế, cán bộ coi thi hạn chế đi lại nhiều gây mất tập trung cho thí sinh khi làm bài...Lê Dương |
Đặt mục tiêu thi đỗ khối A1, thí sinh Nghiêm Lan Anh (Trường THPT Nguyễn Trãi), không quá áp lực với bài thi môn Ngữ văn sáng nay. Lan Anh đánh giá, đề văn năm nay bám sát vào chương trình học.Nguyễn Thị Phương Anh, thí sinh tại điểm thi THPT Phan Đình Phùng (Hà Nội) đánh giá, phần đọc hiểu của đề thi năm nay hơi khó vì đề không hỏi về phương thức biểu đạt mà tập trung vào đoạn ngữ liệu. Riêng phần làm văn với Phương Anh có phần bất ngờ vì vào bài “Ai đã đặt tên cho dòng sông”. Tuy nhiên may mắn cả đề nghị luận xã hội và nghị luận văn học đều hỏi không khó lắm nên em làm ổn.
“Tác phẩm “Ai đã đặt tên cho dòng sông” bọn em được ôn kỹ rồi nên không quá khó khăn. Nhưng em đánh giá bài nghị luận năm nay không được hay lắm.
Thí sinh Phan Thị Thu Giang (Trường THPT Ba Đình, Hà Nội) cho rằng, phần nghị luận xã hội và nghị luận văn học năm nay không quá lắt léo nên nếu năm chắc văn bản, thí sinh hoàn toàn có thể làm tốt.
“Đề không nhiều yếu tố mới nên em nghĩ phải có dấu ấn cá nhân trong bài may ra mới đạt điểm cao”, Giang nói.
Phan Huy Hùng, thí sinh tại điểm thi Phan Đình Phùng cũng cho rằng, đề nghị luận xã hội năm nay khá dễ. Đề nghị luận văn học cũng có yêu cầu nhẹ nhàng hơn nhiều so với những năm trước. Hùng đánh giá, với đề thi này mình sẽ được khoảng 8 điểm.
Đề thi tròn trịa, không máy móc
Thầy Phan Trắc Thúc Định, giáo viên Trường THPT Nguyễn Văn Cừ (Hà Nội) nhìn nhận phổ điểm sẽ không thấp. Đề bám sát cấu trúc chung của Bộ đã định hướng, vừa kiểm tra được được kiến thức kĩ năng mà vẫn giữ được đặc trưng bộ môn.
Câu Đọc hiểu đưa ra ngữ liệu mới với học sinh nhưng các dạng câu hỏi học sinh đều được làm quen và ôn luyện kĩ.
Câu Nghị luận xã hội yêu cầu viết đoạn về “sức mạnh ý chí của con người trong cuộc sống” khá thực tiễn, tạo được hứng thú cho học sinh cảm nhận và đưa ra quan điểm của bản thân từ góc nhìn chân thực, mang tính cụ thể, không giáo điều, máy móc.
Câu Nghị luận văn học cung cấp đoạn văn bản rõ ràng với các ý hỏi khá mạch lạc cụ thể . Đây là câu hỏi có tính phân hóa rất rõ. Đoạn văn được lựa chọn được lựa chọn khá hay; câu hỏi cũng rất thú vị hấp dẫn.
 |
Thí sinh nữ thi tại điểm thi THCS Ngô Sĩ Liên đón thí sinh nam thi tại điểm thi THPT Trần Phú. Ảnh: Lê Anh Dũng |
Còn cô Nguyễn Kim Anh, giáo viên Ngữ văn - Trường THPT Phan Huy Chú (Hà Nội) nhận xét với học sinh Hà Nội, việc đạt yêu cầu là chắc chắn. Với những học sinh học ban D, là những em cả 3 năm theo học chú trọng các môn khoa học xã hội và có nguyện vọng xét tuyển vào các trường đại học khối có sử dụng điểm môn Ngữ văn, thì phổ điểm khoảng từ 6.0 – 7.0.
Về kiến thức tổng thể, đề đảm bảo được tính sáng tạo và khoa học. Trong một đề học sinh được “gặp” đủ các thể loại. Ở phần đọc hiểu, độ mở của đề đều có ở các câu hỏi với các mức độ khác nhau.
So sánh với đề thi năm trước, có thể thấy rõ đề vừa sức với học sinh hơn, khoa học và khơi gợi sáng tạo rất rõ. Tuy nhiên, với nhiều học sinh không say mê học môn Ngữ văn thì sẽ luôn thấy ngại thể loại bút ký, vốn hiếm gặp trong chương trình Ngữ văn trong chương trình giáo dục phổ thông.
 |
Thí sinh Lê Cẩm Linh và mẹ chia sẻ sự thoải mái sau khi kết thúc buổi thi tại điểm thi Trường THPT Việt Đức (Hà Nội). Ảnh: Phạm Hải |
Trong khi đó, ThS. Hồ Tấn Nguyên Minh (Trường THPT Chuyên Lương Văn Chánh, Phú Yên) bày tỏ sự thất vọng với đề thi năm nay. Theo thầy, sự phân hóa ở các mức độ nhận biết, thông hiểu, vận dụng được thể hiện khá rõ trong 4 câu hỏi. Tuy nhiên, "Trước biển" của Vũ Quần Phương là một văn bản thơ – không dễ hiểu đối với học sinh, lại là một văn bản hoàn toàn lạ với các em nên để hiểu và trả lời được những câu hỏi này không phải là chuyện dễ dàng. Hơn nữa, với văn bản này, sẽ rất dễ dẫn đến chuyện trả lời một cách vô tội vạ, gây khó khăn cho việc chấm thi. Câu Nghị luận nêu vấn đề quá cũ kĩ nên với nhiều em sẽ trở nên nhàm chán, không kích thích được khả năng tư duy và sáng tạo của học sinh
Thầy Nguyễn Hữu Dương, Giáo viên Ngữ văn Trường THPT Vĩnh Viễn (TP.HCM) cũng nhận xét về cấu trúc, đề thi giống như các năm trước nên không gây bất ngờ, tạo điều kiện thuận lợi cho thí sinh làm bài.
Về nội dung, phần đọc hiểu và phần nghị luận xã hội phù hợp trình độ chung của học sinh.
Phần làm văn, câu hỏi về nghị luận xã hội không xa lạ. Cuộc sống sẽ không thiếu những ví dụ để các em nói về sức mạnh ý chí nhưng để học sinh làm được yêu cầu tốt không dễ vì nếu không có kiến thức thì không biết gì, còn có kiến thức thì dễ rơi vào tình trạng viết dài, sa đà vào viết dễ thành bài văn hơn đoạn văn. Học trò không bó tay với câu hỏi này nhưng để đạt kết quả tốt thì phải cố gắng và đây là tính phân hóa.
Câu nghị luận văn học có thể hơi bất ngờ nhưng không khó vì nằm trong phạm vi bài học. Tuy nhiên, để đạt kết quả cao không dễ.
Thí sinh Hà Nội viết về U23, hoa hậu H'Hen Nie trong bài thi môn văn
Nhóm phóng viên

Đề thi môn ngữ văn THPT quốc gia 2019 chính thức của Bộ GD-ĐT
- Trong buổi thi đầu tiên sáng ngày 25/6 của kỳ thi THPT quốc gia 2019, thí sinh làm bài thi môn Ngữ văn. Dưới đây là đề thi môn Ngữ văn chính thức của Bộ GD-ĐT.
" alt="Đề thi môn Văn thi THPT quốc gia 2019 điểm sẽ khá cao?"/>
Đề thi môn Văn thi THPT quốc gia 2019 điểm sẽ khá cao?