Vợ anh, chị Nguyễn Thị Hảo là điều dưỡng tại Trung tâm tiêm chủng trẻ em và người lớn TP. Thủ Đức. Đầu tháng 7, dịch Covid-19 bùng phát, chị phải gửi con cho ông bà nội (hiện đang ở Biên Hòa, Đồng Nai) chăm sóc để gia nhập đội ngũ tuyến đầu. Công việc của chị là xét nghiệm trong cộng đồng, và tiêm vắc-xin cho người dân.

Chị Hảo tâm sự, ở cùng thành phố nhưng vợ chồng chị mỗi người một nơi, chưa bao giờ xa nhau lâu đến thế. Từ khi phải xa cả ba và mẹ, con trai hay khóc vì nhớ, có nhiều hôm không chịu ngủ, lại có khi đang nửa đêm thì giật mình thức giấc rồi khóc.

“Con ở nhà không ngủ được, tôi ở đây cũng mất ngủ, nhưng cũng may ông bà hiểu cho vợ chồng tôi nên hay nhắn tin động viên. Cũng khổ cho ông bà tuổi đã cao mà bị thằng nhỏ bắt tội”, chị bùi ngùi.

Công việc của anh Nhân và chị Hảo đều có nguy cơ phơi nhiễm vì tiếp xúc với F0, nhưng họ đã quyết tâm khi nào thành phố khống chế được dịch mới về với con trai.

Chống dịch là sứ mệnh, luôn chuẩn bị tâm lý có thể trở thành F0

Anh Nhân cho biết, lúc mới nghe vợ thông báo sẽ đăng ký đi chống dịch, anh hơi lưỡng lự, nhưng rồi chỉ động viên, dặn dò cẩn thận. Anh nói: “Là một nhân viên y tế thì không được trốn tránh”.

Công việc điều phối xe cứu thương lẫn hậu cần, mỗi ngày anh nghe điện thoại lên cả vài trăm cuộc. Cũng có những bệnh nhân nhập viện nửa đêm hoặc rạng sáng, anh đều thức để chờ, đôi khi còn chuẩn bị thêm đồ ăn cho bệnh nhân lúc lỡ bữa, hoặc gặp những hoàn cảnh đáng thương, anh tìm cách hỗ trợ.

Hai mẹ con bị dương tính với Covid-19 được đưa vào bệnh viện dã chiến

Anh kể: “Hôm ấy đã 12 giờ khuya, thấy một người bạn chia sẻ thông tin gia đình có 6 người thì có 4 người là F0 đã đi cách ly, chỉ còn 2 bà cháu được xét nghiệm dương tính sau. Thật không may người bà trở nặng nhanh, phải chuyển qua Bệnh viện Hồi sức Covid-19, chỉ còn em bé 7 tuổi ngơ ngác. Tôi tìm hiểu, biết gia đình đang điều trị ở đây nên đã hỗ trợ liên hệ để đưa bé được vào với gia đình. Hôm ấy, dù phải thức trắng đêm nhưng vẫn cảm thấy phấn chấn”. 

Còn có người mẹ ẵm theo con nhỏ 4 tháng tuổi đi cách ly. Nhà nghèo, chị chẳng có đồ đạc gì, đứa trẻ thì gầy gò, nhỏ thó. Anh Nhân cùng các đồng nghiệp hỗ trợ sữa, rồi anh gọi về cho vợ nhờ gửi ít quần áo của con trai cho cháu bé.

Ở trong môi trường có quá nhiều F0, khả năng bị phơi nhiễm là khó tránh khỏi nhưng anh Nhân cùng các đồng đội vẫn làm việc hết lòng. Thành phố dạo này hay có những cơn giông bất chợt khiến các anh không kịp chuẩn bị, có khi phải mặc bộ quần áo ướt đẫm nước mưa để tiếp tục công việc. Đến lúc nhìn lại, quần áo đã tự khô từ lúc nào.

Công việc của chị Hảo không tất bật như chồng, nhưng lại đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại. Mặc trên mình bộ đồ bảo hộ, ngày nắng thì cả người ước sũng mồ hôi, còn ngày mưa thì hơi ẩm khiến kính chắn giọt bắn lúc nào cũng mờ mịt. Mỗi khi kết thúc công việc, tháo găng tay y tế, đôi tay chị trắng bệch, nhăn nheo, có khi đầu ngón tay bị xước đến rướm máu.

Đôi tay trắng bạch, nhăn nheo và bong tróc da sau nhiều giờ đeo găng tay y tế.

Suốt quá trình lấy mẫu xét nghiệm kéo dài 6-8 tiếng, dù đói, khát, chị Hảo cũng không dám cầm đồ ăn, nước uống, bởi có nhiều ca nhiễm trong cộng đồng. Thời gian đầu, khi phát hiện có ca dương tính, chị cũng hốt hoảng, nhưng lâu dần thành quen. Mỗi lần lấy mẫu xét nghiệm cho các em bé, chị lại bất giác nhớ đến con trai ở nhà. Chị thầm mong sao dịch bệnh chóng qua, để các bé không phải chịu những đau đớn, khó chịu, và gia đình chị cũng được đoàn tụ.

Chị Hảo tâm sự, dù cố gắng cẩn thận hết mức nhưng không thể đề phòng được tất cả, vì vậy, ở nhà chị luôn có sẵn va li đựng đồ cá nhân, chủ động nếu không may bị phơi nhiễm.

Chị trải lòng: “Chúng tôi mang trong mình sứ mệnh của đội ngũ y tế. Các đồng đội đều đang hết mình phục vụ cộng đồng. Ai cũng vất vả, mệt mỏi, vì vậy, tôi muốn hoàn thành trọng trách của mình, góp một phần sức lực cho xã hội”.

Khánh Hòa

Cảnh sát dẫn đường, phát xăng cho người dân về quê chống dịch

Hình ảnh về các chiến sỹ công an thuộc lực lượng CSGT tỉnh Gia Lai phát xăng miễn phí, nước lọc, bánh mì cùng các nhu yếu phẩm cần thiết hỗ trợ người dân về quê chống dịch khiến nhiều người xúc động.

Tác giả Nam Lê chia sẻ về quá trình học và nghiên cứu của mình ở nước ngoài

Hôm nay, Facebook nhắc lại rất nhiều kỷ niệm nghiên cứu, vì cứ giữa tháng 7 là hay có các hội nghị khoa học lớn. Đặc biệt thời điểm 3 năm trước, khi tôi đi trình bày "paper" (bài báo khoa học) tại WCCI 2018 (World Congress on Computational Inteligence - Đại hội nghị về thông minh tính toán, bao gồm evolutionary computation - tính toán tiến hóa, neural networks – mạng lưới nơ-ron, fuzzy logic  - tư duy mờ và các lĩnh vực liên quan), tổ chức ở Rio de Jainero (Brazil).

Bài báo của tôi là một trong số những bản được đề cử Best Paper Award, lựa chọn từ hơn 1.000 tác giả là các nhà khoa học tham dự hội nghị.

Nhưng thú vị hơn cả, đó là bài đầu tiên cho luận văn tiến sĩ sau gần 2 năm làm nghiên cứu.

Hôm qua, sau khi xem Google scholar* của tôi giai đoạn 2016-2018, có người hỏi, giáo sư có “ép” tôi xuất bản không?

Tôi thành thật trả lời: “Không, thậm chí thầy còn không cho phép viết và trình một công trình khoa học nào, cho đến khi được đề cử giải trên”. Tại sao lại kì lạ vậy?

Thực tế là, khi mới bắt đầu chương trình tiến sĩ 3 tháng, tôi đã "viết được" một "bài báo khoa học". Nghe rất oách đúng không? Người khác nghiên cứu tiến sĩ chân ướt chân ráo, còn phải học hỏi nhiều thứ, tôi đã bắt đầu lên ý tưởng, lập trình thí nghiệm, viết bài báo khoa học và được đồng ý ngay rồi.

Nhưng thế mà, sau đó, thầy yêu cầu tôi dừng tất cả mọi suy nghĩ liên quan đến việc này mà tập trung trả lời cho thầy một số câu hỏi lý thuyết.

Có rất nhiều lần gặp thầy, tôi hỏi: “Hay cho tôi trình cái này, cái kia..”, thầy đều gạt đi, nói: “Nam, khi nào cậu cho tôi thấy cậu hiểu được ‘X là gì’ thì lúc đấy, chúng ta mới nói chuyện công bố khoa học được”.

Thời điểm đó, tôi chưa hiểu ý thầy lắm. Tôi mang đúng mô hình “anh thợ đi làm nghiên cứu”, nghĩa là biết được một vài thuật toán, một vài nền tảng sẵn có, rồi chạy thí nghiệm, chỉnh sửa kỹ thuật vài thuật toán, làm thống kê cho thấy kết quả tối hơn cái cũ… Thế là viết được một bài báo khoa học. Thế giới quan về khoa học của tôi lúc đó, những bài viết mà tôi đọc của cả những giáo sư tiến sĩ tại Việt Nam, hay châu Á.., phần lớn đi theo mô hình này cả.

Trước khi nghiên cứu tiến sĩ, tôi cũng từng viết, làm khoa học “mới chớm” kiểu đó. Các bạn bè xung quanh, một số cũng tâm sự, cứ đi tìm những bài nghiên cứu cũ, rồi hoàn thiện nó, thế là có “công bố khoa học” rồi. Tôi bị ngấm cách tiếp cận như vậy lúc nào không hay, và tưởng rằng mình “hay lắm, nhanh lắm”.

Nhiều lần thầy từ chối, tôi còn có một chút thái độ "ai oán", tại sao thầy cho người khác viết bài báo khoa học, đi hội nghị, ở khách sạn mà không phải tôi? Thấy bạn bè nhiều người khoe được xuất bản nghiên cứu này khác, tôi cũng có chút suy nghĩ.

Cho đến một lần, thầy nói thẳng: “Nam, tôi biết trước khi đến đây, cậu đã ‘biết’ cách làm khoa học. Đó là lý do chúng tôi tuyển và trao cậu học bổng toàn phần, vì chúng tôi thấy tiềm năng đó. Tôi không có ý xúc phạm nơi cậu từng sống, nhưng tôi nhìn ra ‘phương pháp’ mà cậu đang nghĩ, cái cậu cho rằng có thể tạo ra các bài báo khoa học, công bố và xuất bản, có lẽ cậu đã được rèn luyện như thế từ trước. Đành rằng điều này là cần thiết, nhưng nó không phải theo cách làm mấy thứ gọi là idea (ý tưởng), nhưng thực tế là ‘chỉnh sửa kỹ thuật nhỏ nhặt’. Ở đây chúng tôi không làm như vậy.

Bài báo khoa học đầu tiên khi cậu mới đến cách đây 3 tháng, ngay sau khi cậu được đồng ý và trình bày trước cả nhóm, chúng tôi đã biết nó không phù hợp với hướng đi lâu dài của nghiên cứu tiến sĩ. Nhưng chúng tôi vẫn cho cậu đi trình bày ở San Sebastian, bởi muốn cậu được ra ngoài giải tỏa tâm lý. Và quan trọng là, để cậu làm quen với một số người cùng lĩnh vực, nghe được những nghiên cứu có liên quan tại hội nghị. Mục đích để cậu có cái nhìn rộng hơn sau khi được trải nghiệm.

Đặc biệt, khi nhìn thấy tiềm năng của cậu, tôi cần cậu dựng cho bản thân mình một bức tranh lớn. Nghiên cứu tiến sĩ kết thúc bằng luận án, mà khi ấy cậu sẽ như một người kể chuyện, có cốt truyện rõ ràng. Trong quá trình đó, cậu có thể công bố những công trình khoa học liên quan đến luận án, trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu mà luận văn nêu ra, với hy vọng có thể đóng góp cho một lĩnh vực hẹp của khoa học, ở đây có thể là ngành của chúng tôi (tính toán tiến hóa).

Tôi tin là cậu sẽ làm một tiến sĩ tốt hơn rất nhiều nếu cậu hiểu được bức tranh lớn của mình. Thay vì chỉ “chăm chăm” đi cải thiện một cái đã có sẵn, và tạo ra (generate) thật nhiều bài báo khoa học  chẳng gắn kết đến một đích cụ thể nào hết”.

Chốt lại, thầy bảo: “Cái tôi cần là cậu cho chúng tôi thấy, cậu hiểu “X là gì” trước tiên, trước khi nói về các hướng nghiên cứu tiếp theo. Còn từ giờ, không nói về các công bố khoa học (publications) nữa”.

Đây giống như một mệnh lệnh. Tôi nghe lời thầy, lao vào đọc như điên, không nghĩ đến chuyện viết "paper" nữa. Tôi đọc nhiều lĩnh vực, từ trí tuệ nhân tạo (AI) đến kỹ thuật Machine Learning, đến các lý thuyết trong sinh học, tâm lý học. Hoàn toàn là tự học, không ai chỉ cho nguồn tài liệu, nhưng càng đọc thì càng liên kết được nhiều ý tưởng.

Thế rồi đến cuối năm 2017, tôi trình bày đề cương luận án (research proposal)của mình. Lần đầu tiên trong đó có các câu hỏi nghiên cứu (1,2,3,4…) rõ ràng, trước đó là các nhận xét kĩ càng, cách định nghĩa lý thuyết. Sau đó, tôi mới xin phép thầy được viết bài báo khoa học gửi đến tham dự WCCI ở Brazil.

Lúc này, giáo sư mới đồng ý. Có điều, thầy e ngại tôi không kịp, bởi 10 ngày nữa đã đến hạn nộp. Thầy hỏi tôi có ý tưởng gì chưa, nếu có thì gửi kết quả và bản thảo trong vòng 5 ngày tới để cùng kịp chuẩn bị.

Thật ra trước đó, tôi đã có sẵn ý tưởng, lập trình xong hết kết quả trước khi trình bày và xin phép thầy. Ngay sau đó, tôi gửi bản thảo cho 2 giáo sư. Cả hai đều hài lòng, chỉ chỉnh sửa một số chỗ tiếng Anh.

Bài báo khoa học của tôi được chấp nhận sau 3 tháng xem xét, còn được đề cử "Giải bài báo khoa học tốt nhất". Đây cũng là công bố đầu tiên của tôi cho luận văn sau gần 2 năm làm nghiên cứu, cho đến khi được phép viết.

Cũng chính nhờ quãng thời gian “bị cấm”, tôi đã học được rất nhiều. Thành công liên tiếp ập đến. Ngay sau khi viết xong bài báo khoa học trên trên, cũng trong tháng 1/2018m tôi gửi hồ sơ đến complex system summer school** ở Viện nghiên cứu Santa Fe (Mỹ) và được chấp nhận với lời nhận xét rất ấn tượng. Giáo sư đã chi trả toàn bộ chi phí ăn ở, đi lại cho hơn 1 tháng tôi học tập và nghiên cứu tại đây.

Sau bài báo khoa học đầu tiên này, vì đã sẵn các bước, xây dựng được bối cảnh trong đầu, tôi liên tiếp công bố thêm 8-9 bài báo khoa học khác dùng cho luận án của mình. Trong đó cũng có thêm 2 bài được đề cử giải thưởng tiếp theo.

Khi về nước, tôi đều chúc mừng các bạn trẻ có công bố khoa học. Nhưng có không ít bạn gặp, hỏi và tôi chỉ nói: “Con số 20-30 bài/năm là rất lớn, nhưng thực sự em đã xây dựng toàn cảnh nghiên cứu với nó không? Nghiên cứu của em để trả lời cho điều gì? Em nghĩ nó có quan trọng không?”.

Không ít bạn sau khi nghe lời khuyên của tôi, đã suy nghĩ lại về cách làm nghiên cứu của mình. Tôi nhận ra, cái chúng ta thiếu, chính là cách hiểu đúng đắn về ý nghĩa của đào tạo tiến sĩ, của công bố khoa học. Tôi biết ơn những ngày tháng được học tập, nhận sự giúp đỡ của hai giáo sư để thay đổi tư duy, văn hóa làm việc của mình.

Nam Lê

Trường không cho sinh viên quy đổi các chứng chỉ quốc tế như IELTS hay TOEIC.

Anh Học vốn chậm chạp, không được bình thường, lúc tỉnh lúc mê. Duyên số giúp anh lập gia đình, sinh được hai người con trai kháu khỉnh. Đau lòng thay, do hoàn cảnh khó khăn, bệnh tình của anh ngày một trở nặng khiến vợ anh không chịu nổi, dứt áo ra đi để lại con thơ cho người chồng "khờ" chăm sóc.

Vốn sức khoẻ yếu, lại hay ốm đau, bị tâm thần, anh Học không làm được gì ra tiền. Từ ngày vợ bỏ đi, ba bố con anh sống nương tựa vào ông bà nội già yếu, bữa đói bữa no, trông chờ vào số tiền trợ cấp ít ỏi của bà.

Hai anh em bữa no bữa đói sống qua ngày

Cuộc sống chật vật của gia đình bất hạnh này cứ thế trôi qua thì đến năm 2019, bà nội Đậu Thị Hằng do tuổi cao sức yếu đã qua đời, không thể tiếp tục thay người con trai tâm thần gồng gánh các cháu. Hai đứa trẻ còn quá nhỏ chưa thể đi làm kiếm ăn, nấu bữa cơm cũng chẳng vẹn tròn. Thương tình, hàng xóm mang cơm, gạo sang giúp các em vượt qua cơn đói lòng.

Mất đi chỗ dựa tinh thần là người mẹ, tình trạng bệnh của anh Học trầm trọng hơn. Nhiều lúc, anh không kiểm soát được bản thân, đi trộm vặt quanh xóm nên bị người dân đánh đập.

Ngôi nhà nơi các em đang ở đã cũ kỹ xuống cấp

Cuối năm 2020, anh em họ hàng cùng chính quyền địa phương đã đưa anh Học vào trại tâm thần điều trị. Cuối tháng 5/2021 vừa qua, vì quá nhớ các con, anh leo tường để trốn trại về nhà, không may bị chấn thương nặng. Dù được đưa vào bệnh viện cứu chữa nhưng anh vẫn không qua khỏi. Hai đứa trẻ Tròn, Quả chính thức trở thành trẻ mồ côi.

Từ ngày bố mất, hai anh em nương tựa vào nhau, cuộc sống nhờ vào lòng hảo tâm của xóm làng. Mới đây, Tròn được trung tâm hy vọng nhận vào nuôi dưỡng.

Hiện, em Quả đang ở với người bác Nguyễn Đình Hữu, tuy nhiên gia đình nhà bác cũng khó khăn. Những lúc rảnh rỗi, Quả phải đi mò cua bắt ốc, thậm chí đi nhặt ve chai kiếm thêm thu nhập. Tương lai đứa trẻ nghèo cứ mờ mịt, chẳng biết khi nào mới hết khổ.

Chia sẻ với chúng tôi, em Tròn bảo, bà và bố mất rồi, em muốn được ở nhà chăm sóc em trai và thắp hương cho bố, nhưng hai anh em không có tiền, không có cái ăn nên đành chia cách.

"Em Quả ở với bác, lúc rảnh rỗi phải đi nhặt ve chai, bắt cua ốc kiếm sống, thỉnh thoảng lại thay anh sang nhà thắp hương cho bố. Em chỉ mong mình lớn nhanh lên để đi làm kiếm tiền, lúc đó hai anh em sẽ được về ở với nhau", em Tròn nghẹn ngào. 

Lê Dương