Những chuyện tương tự rất phổ biến trong cuộc sống hàng ngày. Từ việc xin cho con học trái tuyến, "xử lý nhanh" vi phạm giao thông... không ít người từng phải gãi đầu gãi tai dấm dúi phong bì cho cán bộ. Đôi khi đó là chuyện chẳng đặng đừng cho được việc, nhưng đôi khi là quán tính văn hóa. Không phải cán bộ nào cũng nhận phong bì, nhưng cha ông từ xưa vẫn có câu, "đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn" - thà cứ đưa và bị từ chối, còn hơn không đưa và nhận lại thái độ lạnh nhạt của công chức.

Hành vi này dần được bình thường hóa, như một quan chức từng khăng khăng cho rằng nhận vài ba trăm nghìn thì không thể gọi là tham nhũng. Nhiều người dân không đồng tình với quan điểm đó nhưng thường tặc lưỡi bỏ qua. Mấy ai bỏ thời gian và công sức đi kiện tụng chỉ vì vài trăm nghìn? Mặt khác chính người dân, như tôi, một phần nào đó hưởng lợi từ việc được "xử lý nhanh", và vì thế cũng có thể coi là đồng lõa với hành vi đó.

Nhưng đại án ở Cục Đăng kiểm vừa qua đã cho thấy sức công phá kinh khủng của tờ hai trăm nghìn trong xe. Dòng tiền không dừng lại ở anh nhân viên kiểm định, trung tâm, hay chi cục đăng kiểm. Từng bước một, những tờ hai trăm nghìn được "cắt phế" rồi chuyển đến phòng kiểm định, đi từ địa phương tới trung ương, chia phần trăm, rồi rơi vào túi ban lãnh đạo cao nhất của Cục. Chỉ trong vòng một năm, riêng số tiền nhận hối lộ mà Cục trưởng Cục Đăng kiểm phải chịu trách nhiệm hình sự lên đến 40 tỷ đồng, theo cáo trạng.

Từ tham nhũng vặt, dòng tiền nhanh chóng biến thành đại án với hơn 800 người rơi vào vòng lao lý trên cả nước. Hệ thống "luật ngầm" ăn chia theo ngành dọc cho thấy cái mà chúng ta nghĩ là tham nhũng vặt không hề vặt vãnh. Mỗi năm, có khoảng 4,8 triệu lượt xe đăng kiểm. Tính một cách khiêm tốn, chỉ cần 25% trong số đó "để quên" 200 nghìn đồng, con số đã lên đến 240 tỷ đồng.

Sai phạm phát hiện tại ngành Đăng kiểm là chưa từng có, nhưng đây có lẽ không phải nơi duy nhất xẩy ra tình trạng này. Hệ quả là tham nhũng vặt tạo ra thiệt hại vô cùng lớn cho xã hội, mà trước hết là chính túi tiền của người dân. Nguồn "địa tô" khổng lồ từ tham nhũng vặt còn còn dẫn đến hệ lụy khác. Trong bối cảnh vừa đá bóng vừa thổi còi còn phổ biến ở Việt Nam, việc xây dựng chính sách dễ bị các nhóm lợi ích thao túng để tối ưu hóa "lợi nhuận" cho một số người, qua đó tước đoạt lợi ích chính đáng của người dân và xã hội.

Khi nhìn vào khoản tiền mà lãnh đạo cục Đăng kiểm được hưởng, sẽ không khó hiểu vì sao một chiếc xe chạy ở Việt Nam phải đăng kiểm nhiều hơn gấp ba lần so với châu Âu hay Nhật Bản. Đây chính là ví dụ điển hình của hiện tượng tham nhũng chính sách. Tham nhũng vặt không chỉ nguy hại về vật chất. Về lâu dài, nó bình thường hóa những hành vi không bình thường, coi tham nhũng - hối lộ là điều chấp nhận được, chỉ là "đừng tham quá" hoặc phải "khuất mắt trông coi". Bố mẹ biết đưa tiền để xử lý nhanh vi phạm giao thông, thì con cái cũng sẽ biết biếu thầy cô để nâng điểm tổng kết cuối kỳ.

Một xã hội còn đồng lõa với tham nhũng thì không thể chống tham nhũng. Khi chúng ta còn tặc lưỡi với những tờ hai trăm nghìn, coi việc bớt xén một chút của công là chuyện cảm thông được, thì sẽ còn tiếp tục những đại án xếp hàng dài chờ xét xử.

Trong cuộc chiến chống tham nhũng 10 năm qua, đã có nhiều thảo luận về các thiết chế chống tham nhũng, cơ chế giám sát, trách nhiệm giải trình, và cả cải cách bộ máy hành chính. Dẫu còn nhiều hạn chế, không thể phủ nhận những nỗ lực và cải thiện rất lớn từ phía Nhà nước để phòng và chống tham nhũng. Tuy nhiên, ở phía ngược lại, dường như nền giáo dục và các thảo luận xã hội vẫn bàn chưa đủ nhiều về trách nhiệm của công dân trong việc tạo dựng một thái độ dứt khoát với tham nhũng.

Thái độ đó có thể bắt đầu từ những điều đơn giản, như việc đừng quên tờ hai trăm nghìn trong xe.

Nguyễn Khắc Giang

Người tham gia đấu giá, người có tài sản đấu giá và tổ chức hành nghề đấu giá tài sản có thể thỏa thuận thay thế tiền đặt trước bằng bảo lãnh ngân hàng.

Tiền đặt trước do tổ chức hành nghề đấu giá tài sản và người có tài sản đấu giá thỏa thuận, nhưng tối thiểu là 5% và tối đa là 20% giá khởi điểm.

Trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư thì tiền đặt trước tối thiểu là 10% và tối đa là 20% giá khởi điểm.

Liên quan đến nội dung này, báo cáo một số vấn đề lớn tiếp thu, chỉnh lý và giải trình dự thảo luật trước khi thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, có ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định tiền đặt trước khi đấu giá quyền sử dụng đất để phù hợp với quy định của Nghị định số 10/2023 (quy định cứng mức tiền đặt trước).

Ông Thanh cho biết, việc quy định cứng mức tiền đặt trước 20% như quy định tại Nghị định số 10/2023 hiện nay đang bộc lộ hạn chế, vướng mắc.

Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 7 Điều 125 của Luật Đất đai năm 2024, trình tự, thủ tục đấu giá quyền sử dụng đất thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu giá tài sản.

Vì vậy, quy định về tiền đặt trước thuộc trình tự, thủ tục đấu giá nên phải tuân thủ theo quy định của Luật Đấu giá tài sản.

Có ý kiến cho rằng, quy định trong dự thảo luật về trả lại khoản tiền đặt trước và thanh toán tiền lãi (nếu có) khi người tham gia đấu giá không đủ điều kiện tham gia đấu giá hoặc không trúng đấu giá là rất phức tạp, nhất là đối với tài sản có giá trị nhỏ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, quy định này để bảo đảm quyền lợi của người tham gia đấu giá, phù hợp với quy định của Bộ luật Dân sự về “nghĩa vụ trả tiền bao gồm cả tiền lãi trên nợ gốc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”.

Có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Một nội dung đáng chú ý nữa là quy định về “xử lý vi phạm đối với người tham gia đấu giá, người trúng đấu giá, cá nhân, tổ chức có liên quan”.

Theo đó, luật lần này quy định người tham gia đấu giá, người trúng đấu giá, cá nhân, tổ chức có liên quan có hành vi vi phạm các quy định của luật này, tùy theo tính chất, mức độ bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định.

Người trúng đấu giá quyền sử dụng đất đối với trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư, quyền khai thác khoáng sản vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá dẫn đến quyết định công nhận kết quả đấu giá bị hủy, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm thì bị cấm tham gia đấu giá đối với loại tài sản đó trong thời hạn từ 6 tháng đến 5 năm.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, có ý kiến đề nghị nghiên cứu chế tài xử lý vi phạm đối với người trúng đấu giá mà không nộp tiền trúng đấu giá đối với các loại tài sản khác ngoài quyền sử dụng đất và quyền khai thác khoáng sản.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo luật chỉ quy định chế tài xử lý đối với trường hợp người trúng đấu giá quyền sử dụng đất, quyền khai thác khoáng sản vi phạm nghĩa vụ thanh toán tiền trúng đấu giá vì đây là 2 loại tài sản đặc thù, có giá trị lớn, ảnh hưởng lớn đến thị trường bất động sản, chứng khoán, giá cả vật liệu xây dựng…

Do đó, việc bổ sung quy định cấm người trúng đấu giá đối với những tài sản này tham gia đấu giá trong thời hạn nhất định tùy theo tính chất, mức độ vi phạm nhằm ngăn chặn các hành vi tiêu cực, gây lũng đoạn thị trường, ngăn chặn tình trạng bỏ cọc hoặc thổi phồng giá trị tài sản để trục lợi trong đấu giá tài sản.

Đề xuất tăng mức phạt, xử lý hình sự người ‘bỏ cọc’ sau trúng đấu giá

“Nếu thông tin sai lệch sẽ bị trục xuất khỏi Việt Nam, đồng nghĩa cả cơ quan sẽ phải đóng cửa. Việc hạn chế những cuộc hẹn phóng vấn, gặp gỡ với nhân vật diễn ra khá thường xuyên. Để có được những ảnh từ cá nhân tại Việt Nam bấy giờ là vô cùng đắt đỏ và hiếm có” – Michel Blanchard tác giả của cuộc triển lãm kiêm nhà báo đã chia sẻ với công chúng trong ngày ra mắt.

Cuộc triển lãm ảnh đem đến cho người xem những bức ảnh đời thường được chụp bởi một nhà báo của AFP – một trong số những hãng thông tấn nước ngoài được cấp phép tại Việt Nam trong những năm 80.

Khi đó, thời sự, thông tin không còn là thứ được ưu tiên, mà là cuộc sống thường nhật, thú vui mãn nhãn, những mối tính bất chợt và sự đồng cảm, sẻ chia giữa người với người đã khiến nhà báo Michel Blanchard bị thu hút mỗi dịp cuối tuần với chiếc máy ảnh.

Tự nhận mình không phải là một nghệ sĩ, không phải một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp mà là một nhà báo với niềm đam mê chụp ảnh. Vô tình Michel Blanchard đã khiến những tác phẩm của ông mang một giá trị thời điểm vô cùng hiếm có về Việt Nam lúc bấy giờ.

Từ Bắc vào Nam, từ Lạng Sơn đến thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là Hà Nội, tác giả đã đem đến cho người xem sự hồi tưởng về một Việt Nam trước đây, một cảm giác như được dạo bước trên những con phố Hà Nội 30 năm về trước.

Một vài bức ảnh trong cuộc triển lãm:

Chợ hoa Tết gần chợ Đồng Xuân – Hà Nội 1982 Tàu điện cổ trên phố Đinh Tiên Hoàng – Hà Nội 1983 Phố Hàng Đào, trên nền chợ Đồng Xuân – Hà Nội 1988 Bờ Hồ Tây – 1982 Một ngày mùa Đông trên phố Đường Thành – Hà Nội 1984 Em Phong, một ngày mùa hè, ở phố Phùng Khắc Khoan – Hà Nội 1983 Tàu điện phố Hàng Đào – Hà Nội 1984 Nhiếp ảnh công viên Thống Nhất – Hà Nội 1983 Quảng trường Lam Sơn – TP Hồ Chí Minh 1983

Vịnh Hạ Long - 1981

H. Hoàng