Đến nay, Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia do Bộ KH&CN chủ trì đã thu hút được hàng trăm đề xuất trên toàn quốc. Có nhiều mô hình đổi mới công nghệ thành công với hướng đi mới, doanh nghiệp chủ trì, kết hợp cùng cơ sở nghiên cứu và sự hỗ trợ của nhà nước. Đây là một trong những cơ sở để Việt Nam vươn lên từ “made in Việt Nam” (sản xuất tại Việt Nam) hướng tới “make in Việt Nam” (Việt Nam làm chủ công nghệ và chủ động trong sản xuất).

Chú trọng ứng dụng KH&CN vào sản xuất

Mặc dù các khoản chi cho KH&CN từ ngân sách tăng bình quân 16,5%/năm, tuy nhiên từng đó vẫn là chưa đủ cho nhu cầu phát triển hiện nay. Chính vì vậy mà trong thời gian qua, bản thân các doanh nghiệp đã rất chú trọng đến việc phát triển và ứng dụng KH&CN vào sản xuất. Trong khi không ít doanh nghiệp khác vẫn loay hoay về đầu tư chắp vá thì nhờ chủ động về dây chuyền công nghệ, Công ty Cổ phần Thuốc Thúy y Trung ương 5 đã chủ động mở rộng đầu tư sang những ngành hàng chiến lược khác. Tin tưởng đầu ra cho sản phẩm, mới đây doanh nghiệp đã đưa vào vận hành một nhà máy sản xuất hiện đại theo tiêu chuẩn GMP WHO với giá trị hàng trăm tỉ đồng.

TS. Nguyễn Thị Hương, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thuốc Thúy y Trung ương 5 cho biết: “Kể cả không có sự đầu tư của Nhà nước, công ty vẫn tổ chức nghiêm túc công tác nghiên cứu khoa học, bởi sản phẩm có quá trình nghiên cứu là những sản phẩm chuẩn mực nhất. Chúng tôi rất ủng hộ phát triển doanh nghiệp theo hướng công nghệ cao”.

Doanh nghiệp chủ trì kết hợp cùng cơ sở nghiên cứu và sự hỗ trợ của nhà nước là hướng đi phát triển sản phẩm công nghệ của Việt Nam.

Nhận thấy rõ KH&CN là con đường ngắn nhất để bứt phá, nâng cao sức cạnh tranh, ngày càng nhiều doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư nghiên cứu, đổi mới công nghệ. Quá trình này đòi hỏi ít nhất 3 yếu tố là nguồn vốn, cơ sở vật chất và nguồn nhân lực. Để làm được điều này, doanh nghiệp rất cần sự đồng hành của nhà nước cùng tháo gỡ khó khăn.

Công ty TNHH sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy Hưng Yên sản xuất ra những sản phẩm theo đơn đặt hàng trực tiếp từ phía đối tác là những tập đoàn công nghiệp lớn của Hàn Quốc, Nhật Bản. Công ty đã sản xuất ra chiếc máy đúc áp lực cao thế hệ mới có thể nâng năng suất cao tới 1/3 nhờ hệ thống robot. Để có thể trở thành nhà cung cấp phụ trợ cấp 1, công ty này đã đầu tư lớn cho đổi mới công nghệ trong đó có sự hỗ trợ quan trọng từ Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia.

Bà Lê Thị Thanh Hằng, Giám đốc Công ty TNHH sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy Hưng Yên cho biết, nếu công nghiệp hỗ trợ không phát triển thì nền sản xuất của một quốc gia sẽ không phát triển. Rất may nhà nước đã nhìn nhận ra vấn đề đó dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ một chương trình dẫn hướng, đường lối cho doanh nghiệp vừa và nhỏ mở tầm nhìn.

Công ty TNHH sản xuất phụ tùng ô tô, xe máy Hưng Yên chỉ là một trong số những đơn vị tham gia Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, trong đó phần lớn là các doanh nghiệp chủ trì và đã huy động được gần 1.000 tỷ đồng vốn đối ứng. Cách làm này đã phát huy hiệu quả việc kết nối giữa nhà nước với doanh nghiệp và nhà khoa học, giữa các ngành và các địa phương trong đổi mới công nghệ.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho biết, về phía Bộ và Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia đã giúp cho doanh nghiệp kết nối, tìm hiểu, lựa chọn ra được các công nghệ phù hợp. Trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ xây dựng bản đồ công nghệ cho các ngành, các lĩnh vực, các địa phương, các doanh nghiệp.

“Khi xây dựng xong bản đồ công nghệ chúng ta mới khẳng định là phải lựa chọn, bổ sung những công nghệ nào cho phù hợp để phát triển ngành, lĩnh vực, địa phương cũng như doanh nghiệp”, ông Tùng nói.

Nâng cao sức cạnh tranh

Hiện nay cả thế giới, trong đó có Việt Nam đã bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Khâu giống cây trồng vẫn là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp. Theo ý kiến của các chuyên gia, thị trường hạt giống rau trong nước do các công ty nước ngoài chi phối với hơn 80% thị phần, các doanh nghiệp này đều đánh giá Việt Nam là một thị trường tiềm năng.

Trên thị trường có nhiều giống cây trồng nhưng số lượng giống được nghiên cứu và sản xuất trong nước còn ít. Các công ty giống ở Việt Nam có nhiều xong chỉ nhập hàng về bán, và số công ty thật sự nghiên cứu về giống còn hạn chế. Giống nhập khẩu sử dụng và phát triển trong vài năm sẽ bị thoái hóa và phải tiếp tục nhập khẩu. Hơn nữa kinh phí đầu tư để nhà khoa học nghiên cứu phát triển giống lại không đủ. Một nghịch lý là sau khi nghiên cứu xong, làm ra giống nhưng giá thành lại cao hơn so với giống ngoại bán tại Việt Nam.

Công ty TNHH Việt Nông đã chú trọng đầu tư ứng dụng công nghệ trong chọn tạo và sản xuất hạt giống các loại rau màu mới

Nhận thấy tiềm năng lớn của thị trường này, Công ty TNHH Việt Nông đã thực hiện nhiệm vụ thuộc Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia. Công ty đã tập trung nghiên cứu, sản xuất và kinh doanh hạt giống rau màu chất lượng cao.

Nhờ đầu tư ứng dụng công nghệ trong chọn tạo và sản xuất hạt giống các loại rau màu mới, công ty đã lai tạo ra 12 loại rau màu mới đạt chuẩn quốc gia từ hơn 3.000 giống rau màu trên thế giới đã giúp gia tăng giá trị ngành hàng chủ lực cho Việt Nam. Từ những giống rau màu chất lượng cao này, công ty tiến hành nhân rộng mô hình sản xuất và quy trình công nghệ canh tác cho hơn 12 nghìn hộ nông dân tham gia sản xuất và nhân giống thương phẩm. Kết quả này đã góp phần làm giảm 10% khối lượng và giá thành nhập khẩu các loại hạt giống này, đóng góp vào thành công trong xuất khẩu của ngành hàng rau, hoa quả của nước ta.

Ông Trần Xuân Trường, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty TNHH Việt Nông cho biết, nhờ nỗ lực, công ty đã cho ra đời những loại giống Made in VietNam chất lượng cao và cạnh tranh trực tiếp với nước ngoài. Hiện tại, một số loại giống do Việt Nông tạo ra đã có doanh thu hàng chục tỷ đồng. Lãnh đạo công ty quan niệm rằng, hoạt động nghiên cứu chính là nền tảng. Mỗi năm doanh nghiệp đầu tư đến 20% lợi nhuận cho nghiên cứu và xác định nghiên cứu là vấn đề cốt lõi cho sự tồn tại lâu dài.

Ông Tạ Việt Dũng, Cục trưởng Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ cho biết, hiện tại đa số công ty của Việt Nam là nhập khẩu các giống rau từ nước ngoài, chúng ta làm chủ được số lượng giống rau rất ít và không chủ động được vấn đề về giống. Vì vậy việc Công ty TNHH Việt Nông tạo ra được 12 giống rau góp phần giảm nhập siêu hàng năm về giống với giá trị trên 200 triệu USD/1 năm. Việc tạo ra giống này đã giải được bài toán về nhập khẩu và giúp chúng ta chủ động được nguồn giống.

Lĩnh vực công nghệ cao sẽ tiếp tục nhận được ưu tiên, đầu tư của Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia, không chỉ là tiền, đó còn là định hướng thông tin, tư vấn về công nghệ cho doanh nghiệp. Bài toán phát triển các sản phẩm công nghệ Make in Việt Nam đang tìm ra lời giải với hướng đi mới, doanh nghiệp chủ trì kết hợp cùng cơ sở nghiên cứu và sự hỗ trợ của nhà nước.

Bảo Chi

Chìa khóa để doanh nghiệp Việt nâng năng suất chất lượng và sức cạnh tranh

- Trước làn sóng của cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra, công nghệ, tri thức và sáng tạo trở thành yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh và tăng trưởng kinh tế của từng quốc gia cũng như của từng doanh nghiệp.  

Ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD-ĐT) đã có trao đổi rõ hơn về vấn đề này với VietNamNet.

- Thưa ông, theo các thông tin đưa ra trước đây thì Bộ GD-ĐT chuẩn bị hướng dẫn việc lựa chọn SGK theo hướng UBND các tỉnh thành có thẩm quyền quyết định. Tuy nhiên, trong phiên họp của Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội sáng 26/11 lại yêu cầu thực hiện theo Nghị quyết 88, tức là thẩm quyền lựa chọn sách giáo khoa cho năm học 2020 - 2021 sẽ thuộc về các cơ sở giáo dục. Vậy trong quá trình chuẩn bị các bước cho triển khai chủ trương “một chương trình, nhiều bộ SGK”, Bộ GD-ĐT có lường đến tình huống này?

Từ đầu năm 2019, khi triển khai các văn bản pháp lý để thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, chúng tôi đã chuẩn bị các phương án hướng dẫn triển khai, trong đó có cả phương án hướng dẫn triển khai theo Nghị quyết 88. Trên thực tế Bộ đã làm, trước khi luật thông qua từ đầu năm 2019. Hồi tháng 2 năm nay chúng tôi cũng đã chuẩn bị rồi.

- Vậy Bộ GD-ĐT sẽ hướng dẫn các cơ sở giáo dục lựa chọn SGK ra sao?

Thông tư lựa chọn SGK theo tinh thần Nghị quyết 88 mà Bộ đang soạn thảo chỉ áp dụng đối với lớp 1 và có hiệu lực thi hành đến hết tháng 6/2020.

Theo Nghị quyết 88 thì “cơ sở giáo dục có thẩm quyền lựa chọn SGK để sử dụng dựa trên ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh".

Các trường sẽ thành lập hội đồng tuyển chọn, người đứng đầu là hiệu trưởng, phó hiệu trưởng; thành viên hội đồng là tổ trưởng chuyên môn, giáo viên đứng lớp và đại diện cha mẹ học sinh.

Bộ cũng sẽ quy định trách nhiệm phòng, sở; chẳng hạn như tiếp nhận báo cáo của trường lên, tổng hợp các trường, để từ đó có thông tin để công bố cho công chúng.

- Việc chọn sách năm nay sẽ do các trường quyết định; còn những năm sau sẽ do UBND tỉnh. Như vậy có thể xảy ra những tình huống như: Hội đồng trường chọn sách lớp 1 là sách A, lên lớp 2 tỉnh chọn sách B. Điều này sẽ xử lý ra sao?

Bộ GD-ĐT đã có quy định cấu trúc bài học trong SGK mới, bao gồm 4 thành phần cơ bản: Mở đầu, kiến thức mới, luyện tập, vận dụng. Các SGK đều phải đảm bảo yêu cầu này. Bởi vậy, học sinh khi học SGK này, sau đó có chuyển sang học SGK khác cũng không gặp phải khó khăn.

Việc chọn sách trong những năm sau năm học 2020-2021 sẽ phải tuân thủ nguyên tắc kế thừa và chuyển tiếp, chứ không có thay đổi đột ngột, trừ khi chính trường đó muốn thay đổi.

Ông Nguyễn Xuân Thành

- Giáo viên năm nay dạy sách lớp 1 này, sang năm sau lại dạy sách lớp 2, 3, 4....của bộ khác, thì sẽ thích ứng như thế nào?

Ở đây, cũng cần phải nói rõ là các bộ SGK khi được thẩm định đạt tiêu chuẩn đưa vào nhà trường đều đảm bảo viết theo chuẩn chương trình giáo dục phổ thông ban hành năm 2018.

Về kiểm tra, đánh giá, chúng tôi sẽ sửa quy chế đánh giá học sinh hướng dẫn cho giáo viên khi kiểm tra, đánh giá học sinh phải thoát ly được ngữ liệu cụ thể trong sách.

Trong tháng 12, Bộ GD-ĐT sẽ hoàn thiện sớm thông tư lựa chọn sách theo Nghị quyết 88.

Sự chủ động với chương trình giáo dục các trường cũng đã được chuẩn bị từ trước. Những năm gần đây,  Bộ GD-ĐT đã có các hướng dẫn các trường xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường, giáo viên chủ động xây dựng bài học.

Bên cạnh đó, cũng đã có những hướng dẫn (chẳng hạn như ở công văn 4612) về đổi mới kiểm tra đánh giá.

Ngay cả trong hoạt động đổi mới sinh hoạt chuyên môn,  giáo viên cũng đã làm quen với việc chủ động xây dựng bài học.

- Hướng dẫn chọn sách giáo khoa lớp 1 cho năm học 2020-2021 theo Nghị quyết 88 có ảnh hưởng gì tới tiến độ công bố dự thảo thông tư hướng dẫn chọn sách giáo khoa theo Luật Giáo dục sửa đổi?

Điều này không ảnh hưởng gì, vì bộ đã có tính toán từ đầu 2019.

Dự kiến, Bộ sẽ công bố dự thảo thông tư hướng dẫn chọn sách giáo khoa theo Nghị quyết 88 vào đầu tháng 12.

Cùng với đó, Bộ sẽ hoàn thiện thông tư triển khai chọn sách giáo khoa theo luật Giáo dục sửa đổi (có hiệu lực thi hành từ 1/7/2020). Tinh thần của hướng dẫn này là đảm bảo kế thừa tiếp nối với thông tư trước, đặc biệt với sách mà trường phổ thông lựa chọn.

Xin cảm ơn ông!

Hướng dẫn chọn sách giáo khoa theo Nghị quyết 88, làm tiền đề thực hiện Luật Giáo dục sửa đổi của năm học sau

Tại phiên họp sáng 26/11 của Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, các đại biểu đã đề nghị Chính phủ tuân thủ Nghị quyết 88/2014/QH13, Nghị quyết 51/2017/QH14, Luật Giáo dục (sửa đổi), Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trước mắt, Bộ GD-ĐT chỉ đạo nghiệp vụ, hướng dẫn các cơ sở giáo dục lựa chọn SGK lớp 1 mới theo quy định trong Nghị quyết 88, bảo đảm trình tự và tôn trọng quyết định của cơ sở giáo dục, làm tiền đề cho việc thực hiện Luật của năm học sau, bảo đảm tính ổn định và tránh lãng phí...  Nghị quyết 88 của Quốc hội là văn bản ban hành năm 2014, quy định về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, SGK. Trong đó nêu: "Các cơ sở giáo dục phổ thông lựa chọn sách giáo khoa để sử dụng dựa trên ý kiến của giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh theo hướng dẫn của Bộ GD-ĐT". Luật Giáo dục (sửa đổi) ở khoản c Điều 32 quy định: "UBND cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn SGK sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn theo quy định của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT"

Các trường được tự chọn sách giáo khoa mới ở năm học 2020-2021

- Các cơ sở giáo dục có thẩm quyền lựa chọn SGK mới để sử dụng cho năm học 2020-2021 dựa trên ý kiến của giáo viên, phụ huynh và học sinh.